Short Title: Jn (WSCp)
Short Short Title: Jn (WSCp)

November 2004

974 citations

Cameron number: B8.4.3.4

We ask that you not copy and/or (re)distribute the corpus without the written consent of the Dictionary of Old English. The individual scholar must take responsibility for clearing copyright with the editors and publishers of the editions used in his/her own citations of the material.

John (Cambridge, Corpus Christi College, MS. 140): Skeat 1871-87 12-186; Skeat, W.W., The Four Gospels in Anglo-Saxon, Northumbrian, and Old Mercian Versions (Cambridge) [repr. Darmstadt 1970].

Cited by chapter and verse no. following ed.

Text category: Prose

[000100 (1.1)] On frymðe wæs word & þæt word wæs mid Gode & God wæs þæt word.

[000200 (1.2)] Þæt wæs on fruman mid Gode.

[000300 (1.3)] Ealle þing wæron geworhte ðurh hyne & nan þing næs geworht butan him.

[000400 (1.4)] Þæt wæs lif þe on him geworht wæs & þæt lif wæs manna leoht.

[000500 (1.5)] & þæt leoht lyht on ðystrum & þystro þæt ne genamon.

[000600 (1.6)] Mann wæs fram Gode asend þæs nama wæs Iohannes.

[000700 (1.7)] Ðes com to gewitnesse þæt he gewitnesse cyðde be ðam leohte þæt ealle menn þurh hyne gelyfdon.

[000800 (1.8)] Næs he leoht ac þæt he gewitnesse forðbære be þam leohte.

[000900 (1.9)] Soð leoht wæs þæt onlyht ælcne cumendne man on þisne middaneard.

[001000 (1.10)] He wæs on middanearde & middaneard wæs geworht þurh hine & middaneard hine ne gecneow.

[001100 (1.11)] To his agenum he com & hig hyne ne underfengon.

[001200 (1.12)] Soðlice swa hwylce swa hyne underfengon he sealde him anweald þæt hi wæron Godes bearn þam ðe gelyfað on his naman.

[001300 (1.13)] Ða ne synt acennede of blodum ne of flæsces willan ne of weres willan ac hig synt of Gode acennede.

[001400 (1.14)] And þæt word wæs flæsc geworden & eardode on us & we gesawon hys wuldor swylce ancennedes wuldor of Fæder þæt wæs ful mid gyfe & soðfæstnysse.

[001500 (1.15)] Iohannes cyþ gewitnesse be him & clypaþ þus cweðende, þes wæs þe ic sæde, se ðe to cumenne is æfter me wæs geworden beforan me forðam he wæs ær þonne ic.

[001600 (1.16)] And of his gefyllednesse we ealle onfengon gyfe for gyfe forþam þe æ wæs geseald þurh Moysen, & gyfu & soþfæstnes is geworden þurh Hælend Crist.

[001700 (1.18)] Ne geseah næfre nan mann God butan se acenneda sunu hit cyðde se is on his Fæder bearme.

[001800 (1.19)] & þæt is Iohannes gewitnes.

[001900 (1.19)] Ða þa Iudeas sendon hyra sacerdas & hyra diaconas fram Gerusalem to him þæt hi axsodon hine & þus cwædon, hwæt eart þu?

[002000 (1.20)] & he cyðde & ne wiðsoc & þus cwæð, ne eom ic na Crist.

[002100 (1.21)] And hig axsodon hine & þus cwædon, eart ðu Elias; & he cwæð, ne eom ic hit; ða cwædon hi, eart ðu witega; & he andwyrde & cwæð, nic.

[002200 (1.22)] Hig cwædon to him, hwæt eart þu þæt we andwyrde bringon þam ðe us to þe sendon; Hwæt segst þu be þe sylfum?

[002300 (1.23)] He cwæð, ic eom clypiendes stefn on westene, gerihtað Drihtnes weg, swa se witega Isaias cwæð.

[002400 (1.24)] And þa þe þær asende wæron þa wæron of sundorhalgon.

[002500 (1.25)] & hig axsodon hine & cwædon to him, hwi fullast þu gif þu ne art ne Heligas ne witega?

[002600 (1.26)] Iohannes him andswarode, ic fullige on wætere.

[002700 (1.26)] Tomiddes eow stod þe ge ne cunnon.

[002800 (1.27)] He is þe æfter me toweard is se wæs geworden beforan me.

[002900 (1.27)] Ne eom ic wyrðe þæt ic unbinde his sceoþwang.

[003000 (1.28)] Ðas ðing wæron gewordene on Bethania begeondan Iordanen þær Iohannes fullode.

[003100 (1.29)] Oþre dæg Iohannes geseah þone Hælend to him cumende & cwæð, her is Godes lamb, her is se þe deð aweg middaneardes synnæ.

[003200 (1.30)] Þes is be ðam ic sæde, æfter me cymð wer þe me beforan geworden wæs forðam þe he wæs ær ðonne ic.

[003300 (1.31)] & ic hyne nyste ac ic com & fullode on wætere to ðæm þæt he wære geswutelud on Israhela folce.

[003400 (1.32)] And Iohannes cyþde gewitnesse cweðende þæt ic geseah nyðercumendne gast of heofenum swa swa culfran & wunode ofer hine.

[003500 (1.33)] & ic hine ne cuðe ac se þe me sende to fullianne on wætere he cwæð to me, ofer ðæne þe ðu gesyhst nyðerstigendne gast & ofer hine wuniendne þæt is se ðe fyllað on halgum gaste.

[003600 (1.34)] & ic geseah & gewitnesse cyðde þæt þes is Godes sunu.

[003700 (1.35)] Eft oðre dæg stod Iohannes & twegen of his leorningcnihtum.

[003800 (1.36)] & he cwæð þa he geseah þæne Hælend gangende, her is Godes lamb.

[003900 (1.37)] Ða gehyrdon hyne twegen leorningcnihtas sprecende & fylidon þam Hælende.

[004000 (1.38)] Þa beseah se Hælend & geseah hig him fyliende & cwæð to him, hwæt sece gyt; Hi cwædon to him, rabbi, þæt is gecweden & gereht, lareow, hwar eardast ðu?

[004100 (1.39)] He cwæþ to him, cumað & geseoþ.

[004200 (1.39)] Hig comon & gesawon hwar he wunode & mid him wunodon on ðam dæge; Hit wæs þa seo teoðe tid.

[004300 (1.40)] Andreas, Simones broþur Petrus, wæs oþer of þam twam þa gehyrdon æt Iohanne & him fyligdon.

[004400 (1.41)] Ðes gemette ærost Simonem his broðor & cwæð to him, we gemetton Messiam, þæt is gereht, Crist.

[004500 (1.42)] & hig læddon hine to þam Hælende.

[004600 (1.42)] Ða beheold se Hælend hyne & cwæþ, þu eart Simon ionan sunu; þu bist genemned Cephas, þæt is gereht, Petrus.

[004700 (1.43)] On mergen he wolde faran on Galilea, & he gemette Philippus & se Hælend cwæð to him, fylig me.

[004800 (1.44)] Soþlice Philippus wæs fram Bethzaida, Andreas ceastre & Petres.

[004900 (1.45)] Philippus gemette Nathanael & cwæþ to him, we gemetton ðone Hælend Iosepes sunu of Nazareth þone wrat Moyses & þa witegan on ðære æ.

[005000 (1.46)] & Nathanahel cwæð to him, mæg ænig þing godes beon of Nazareth; Philippus cwæð to him, cum & geseoh.

[005100 (1.47)] Ða geseah se Hælend Nathanahel to him cumendne & cwæð be him, her is israhelisc wer on ðam nis nan facn.

[005200 (1.48)] Ða cwæð Nathanahel to him, hwanon cuðest ðu me?

[005300 (1.48)] Þa andswarode se Hælend & cwæð to him, ic geseah þe þa þu wære under þam fictreowe ærðam þe philippus þe clypode.

[005400 (1.49)] Him andswarode þa Nathanahel & ðus cwæð, rabbi, þu eart Godes sunu & þu eart Israhela cing.

[005500 (1.50)] Þa cwæð se Hælend to him, þu gesyhst mare þonne þis sy.

[005600 (1.50)] Forðam þe ðu gelyfdest ða ic cwæð þæt ic gesawe þe under þam fictreowe?

[005700 (1.51)] & he sæde him, soð ic secge eow ge geseoð opene heofonas & Godes englas upstigende & nyðerstigende ofer mannes sunu.

[005800 (2.1)] On þam þriddan dæge wæron gyfta gewordene on Chanaa Galileæ & þæs Hælendes modor wæs þær.

[005900 (2.2)] Soþlice se Hælend & his leorningcnihtas wæron gelaðode to þam gyfton.

[006000 (2.3)] & þa þæt win geteorude þa cwæð þæs Hælendes modor to him, hi nabbað win.

[006100 (2.4)] Þa cwæþ se Hælend to hyre, la wif, hwæt is me & þe?

[006200 (2.4)] Gyt min tima ne com.

[006300 (2.5)] Ða cwæð þæs Hælendes modor to þam þenum, doð swa hwæt swa he eow secge.

[006400 (2.6)] Þær wæron soðlice aset six stænene wæterfatu æfter Iudea geclænsunge; æl wæs on twegra sestra gemete oððe on þreora.

[006500 (2.7)] Ða bead se Hælend þæt hig þa fatu mid wætere gefyldon & hig gefyldon þa oþ þone brerd.

[006600 (2.8)] Ða cwæþ se Hælend, hladaþ nu & berað þære drihte ealdre; & hi namon.

[006700 (2.9)] Ða se drihte ealdor þæs wines onbyrigde þe of þam wætere geworden wæs he nyste hwanon hyt com; þa þenas soðlice wiston þe þæt wæter hlodon; Se drihte ealdor clypode þone brydguman & cwæð to him, ælc man sylþ ærest god win & þonne hig druncene beoð þæt þe wyrse byð; ðu geheolde þæt gode win oð þis.

[006800 (2.11)] Ðis wæs þæt forme tacn þe se Hælend worhte on Chanaa Galileæ & geswutelode his wuldor & his leorningcnihtas gelyfdon on hine.

[006900 (2.12)] Æfter þyson he & hys modor & his gebroðru & his leorningcnihtas foron to Capharnaum & wunedon þar feawa daga.

[007000 (2.13)] And hit wæs neah Iudea Eastron & se Hælend for to Ierusalem & gemette on þam temple þa ðe sealdon oxsan & sceap & culfran & sittende myneteras.

[007100 (2.15)] & he worhte swipan of strengon & hig ealle of ðam temple adraf ge sceap ge oxsan & he ageat þara mynetera feoh & towearp hyra mysan & sæde þam þe ða culfran cypton, doð þas þing heonon.

[007200 (2.16)] Ne wyrce ge mines Feder hus to mangunghuse.

[007300 (2.17)] Þa gemundon his leorningcnihtas þæt ða awriten is, þines huses anda me et.

[007400 (2.18)] Ða andswaredon him þa Iudeas & cwædon, hwylc tacn ætywst þu us forðam þe þu ðas ðing dest?

[007500 (2.19)] Se Hælend him andswarude & cwæð, towurpaþ þis tempel & ic hit arære binnan þrim dagon.

[007600 (2.20)] Ða Iudeas cwædon to him, þis tempel wæs getimbrod on six & feowertigon wintron & arærst þu hit on þrym dagon?

[007700 (2.21)] Soðlice he hyt cwæð be hys lichaman temple.

[007800 (2.22)] Ða he of deaðe aras þa gemundon his leorningcnihtas þæt he hit be him sylfum cwæð, and hi gelyfdon halegum gewrite & þære spræce þe se Hælend spræc.

[007900 (2.23)] Ða he wæs on Ierusalem on Eastron on freolsdæge manega gelyfdon on his naman þa hi gesawon ða tacna þe he worhte.

[008000 (2.24)] Se Hælend ne geswutelode hine sylfne him forðam he cuðe hi ealle & forþam him næs nan þearf þæt ænig man sæde gewitnesse be men.

[008100 (2.25)] He wiste witodlice hwæt wæs on men.

[008200 (3.1)] Soðlice sum Phariseisc man wæs genemned Nichodemus se wæs Iudea ealdor.

[008300 (3.2)] Ðes com to him on niht & cwæð to him, rabbi, þæt is, lareow, we witon þæt þu come fram Gode; Ne mæg nan man þas tacn wyrcan þe ðu wyrcst buton God beo mid him.

[008400 (3.3)] Se Hælend him andswarude & cwæð, soð ic þe secge buton hwa beo edniwan gecenned ne mæg he geseon Godes rice.

[008500 (3.4)] Ða cwæð Nichodemus to him, hu mæg man beon eft acenned þonne he bið eald; Cwyst ðu mæg he eft cuman on his modor innoð & beon eft acenned?

[008600 (3.5)] Se Hælend him andswarude & cwæð, soþ ic þe secge buton hwa beo geedcenned of wætere & of haligum gaste ne mæg he infaran on Godes rice.

[008700 (3.6)] Ðæt þe acenned is of flæsce þæt is flæsc, & þæt þe of gaste is acenned þæt is gast.

[008800 (3.7)] Ne wundra þu forðam þe ic sæde þe, eow gebyrað þæt ge beon acennede edniwan.

[008900 (3.8)] Gast oreðað þar he wile & þu gehyrst his stefne & þu nast hwanon he cymþ ne hwyder he gæþ; Swa is ælc þe acenned is of gaste.

[009000 (3.9)] Ða andswarode Nichodemus & cwæð, hu magon þas þing þus geweorðan?

[009100 (3.10)] Se Hælend andswarode & cwæð to him, ðu eart lareow Israhela folce & þu nast þas ðing.

[009200 (3.11)] Soþ ic þe secge þæt we sprecað þæt we witon & we cyðað þæt we gesawon & ge ne underfoð ure cyðnesse.

[009300 (3.12)] Gif ic eow eorþlice þing sæde & ge ne gelyfað humeta gelyfe ge gif ic eow heofonlicæ þing secge?

[009400 (3.13)] & nan man ne astihð to heofenum buton se ðe nyðer com of heofonum, mannes sunu se ðe com of heofonum.

[009500 (3.14)] & swa swa Moyses þa næddran up ahof on þam westene swa gebyrað þæt mannes sunu beo up ahafen þæt nan þara ne forwurðe þe on hyne gelyfð ac hæbe þæt ece lif.

[009600 (3.16)] God lufode middaneard swa þæt he sealde his ancennendan sunu þæt nan ne forwurðe þe on hine gelyfð ac hæbbe þæt ece lif.

[009700 (3.17)] Ne sende God his sunu on middanearde þæt he demde middaneard ac þæt middaneard sy gehæled þurh hine.

[009800 (3.18)] Ne biþ þam gedemed ðe on hine gelyfð.

[009900 (3.18)] Se ðe ne gelyf him biþ gedemed forþam þe he ne gelyfde on ðone naman þæs acennendan Godes suna.

[010000 (3.19)] Þæt is se dom, þæt leoht com on middaneard & menn lufedon þystro swyþor ðonne þæt leoht; Hyra weorc wæron yfele.

[010100 (3.20)] Ælc ðara þe yfele deð hatað þæt leoht & he ne cymþ to leohte þæt his weorc ne syn gerihtlæhte.

[010200 (3.21)] Witodlice se ðe wyrcð soðfæstnesse cymþ to ðam leohte þæt his weorc syn geswutelude forðam þe hig synt on Gode gedone.

[010300 (3.22)] Æfter þyson com se Hælend & his leorningcnihtas to Iudea lande & wunode ðær mid him & fullode.

[010400 (3.23)] & Iohannes fullode on Enon wið Salim forðam þe þær wæron manega wætro & hi togædere comun & wæron gefullode.

[010500 (3.24)] Ða gyt næs Iohannes gedon on cweartern.

[010600 (3.25)] Þa smeadon Iohannes leornigcnihtas & þa Iudeas be þære clænsunge & comon to Iohanne & cwædon to him, rabbi, se ðe mid þe wæs begeondan Iordane be ðam þu cyðdest gewitnesse nu he fullaþ & ealle hig cumaþ to him.

[010700 (3.27)] Iohannes andwurde & cwæð, ne mæg mann nan þing uderfon buton hit beo of heofonum geseald.

[010800 (3.28)] Ge sylfe me synd to gewitnesse þæt ic sæde, ne eom ic Crist ac ic eom asend beforan hine.

[010900 (3.29)] Se ðe bryde hæfð se is brydguma, se þe is þæs brydguman freond & stent & gehyrþ hyne mid gefean he geblissað for þæs brydguman stefne; þes min gefea is gefylled.

[011000 (3.30)] Hit geburað þæt he weaxe & þæt ic wanige.

[011100 (3.31)] Se ðe ufenan com se is ofer ealle, se þe of eorðan is se sprycþ be eorðan, Se þe of heofone com se is ofer ealle & he cyð þæt he geseah & gehyrde & nan man ne underfehþ his cyðnesse.

[011200 (3.33)] Soðlice se þe cyðnesse underfehþ he getacnað þæt god is soðfæstnys.

[011300 (3.34)] Se ðe God sende sprycð Godes word ne sylþ God þone gast be gemete.

[011400 (3.35)] Fæder lufað þone sunu & sealde ealle þing on his hand.

[011500 (3.36)] Se þe gelyfð on sunu se hæfð ece lif, se þe þam suna is ungeleafsum ne gesyhþ he lif ac Godes yrre wunað ofer hine.

[011600 (4.1)] Ða se Hælend wyste þæt þa Pharisei gehyrdon þæt he hæfde ma leorningcnihta þonne Iohannes, þeah se Hælend ne fullode ac his leorningcnihtas, ða forlet he Iudea land & for eft on Galilea.

[011700 (4.4)] Him gebyrode þæt he sceolde faran þurh Samaria land.

[011800 (4.5)] Witodlice he com on Samarian cestre þe is genemned Sichar neah þam tune þe Iacob sealde Iosepe his suna þær wæs Iacobes wyl.

[011900 (4.6)] Se Hælend sæt æt ðam wylle þa he wæs werig gegan & hit wæs middæg.

[012000 (4.7)] Þa com þær an wif of Samaria wolde wæter feccan ða cwæð se Hælend to hyre, syle me drincan.

[012100 (4.8)] His leorningcnihtas ferdon þa to þære ceastre woldon him mete bicgan.

[012200 (4.9)] Þa cwæð þæt Samaritanisce wif to him, humeta bitst þu æt me drincan þonne ðu eart Iudeisc & ic eom Samaritanisc wif; Ne brucað Iudeas & Samaritanisce metes ætgædere.

[012300 (4.10)] Ða andswarode se Hælend & cwæð to hyre, gif þu wistest Godes gyfe & hwæt se is þe cwið to þe, syle me drincan, witodlice þu bæde hine þæt he sealde þe lifes wæter.

[012400 (4.11)] Ða cwæð þæt wif to him, leof, ne ðu næfst nan þing mid to hladene & þes pyt is deop; Hwanon hæfst þu lifes wæter?

[012500 (4.12)] Cwyst ðu þæt þu si mærra þonne ure fæder Iacob se ðe us þisne pytt sealde & he & his bearn & his nytenu of ðam druncon?

[012600 (4.13)] Ða andswarode se Hælend & cwæþ to hyre, ælcne ðara þyrst eft þe of ðyson wætere dringð witodlice ælc þara þe drincð of þam wætere þe ic him sylle bið on him will forðræsendes wætres on ece lif.

[012700 (4.15)] Ða cwæð þæt wif to him, hlaford, syle me þæt wæter þæt me ne þyrste ne ic ne ðurfe her feccan.

[012800 (4.16)] Ða cwæþ se Hælend to hyre, ga clypa þinne ceorl & cum hider.

[012900 (4.17)] Ða andwurde þæt wif & cwæð, næbbe ic nanne ceorl.

[013000 (4.17)] Ða cwæð se Hælend to hyre, wel þu cwæde þæt þu næfst ceorl witodlice þu hæfst fif ceorlas & se ðe ðu nu hæfst nis ðin ceorl; æt þam þu sædest soð.

[013100 (4.19)] Ða cwæð þæt wif to him, leof, þæs me ðingþ þu eart witega.

[013200 (4.20)] Ure fæderas hig gebædon on þissere dune & ge secgað þæt on Ierusalem sy seo stow þæt man on gebidde.

[013300 (4.21)] Ða cwæð se Hælend to hyre, la wif, gelyf me þæt seo tid cymð þonne ge ne gebiddaþ Fæder ne on þisse dune ne on Gerusalem.

[013400 (4.22)] Ge gebiddað þæt ge nyton, we gebiddaþ þæt we witon, forþam þe hæl is of Iudeum.

[013500 (4.23)] Ac seo tid cymð & nu is þonne soþe gebedmen gebiddaþ Fæder on gaste & on soðfæstnesse witodlice Fæder secþ swylce þe hyne gebiddon.

[013600 (4.24)] Gast is God & þam þe hyne gebiddað gebyrað þæt hig gebiddon on gaste and on soðfæstnesse.

[013700 (4.25)] Ðæt wif cwæþ to him, ic wat þæt Messias cymð þe is genemned Crist; þonne he cymð he cyð us ealle ðing.

[013800 (4.26)] Sæ Hælend cwæð to hyre, ic hit eom þe wið þe sprece.

[013900 (4.27)] & þærrihte comon his leorningcnihtas & hig wundredon þæt he wiþ þæt wif spræc þeah hyra nan ne cwæð, hwæt segst þu, oððe, hwæt sprycst þu wið hig?

[014000 (4.28)] Witodlice þæt wif forlet hyre wæterfæt & eode to þære byrig & cwæð to þam mannum, cumað & geseoð þone man þe me sæde ealle þing þe ic dyde.

[014100 (4.29)] Cweðe ge is he Crist?

[014200 (4.30)] Ða eodon hi ut of ðære byrig & comon to him.

[014300 (4.31)] On gemang þam his leorningcnihtas hine bædon & þus cwædon, lareow, et.

[014400 (4.32)] Ða cwæð he to him, ic hæbbe þone mete to etene þe ge nyton.

[014500 (4.33)] Ða cwædon his leorningcnihtas him betwynan hwæðer ænig man him mete brohte.

[014600 (4.34)] Ða cwæð se Hælend to him, min mete is þæt ic wyrce þæs willan ðe me sende, þæt ic fullfremme his weorc.

[014700 (4.35)] Hv ne secge ge þæt nu gyt synt feowur monðas ær man ripan mæge; Nu ic eow secge, hebbað upp eowre eagan & geseoð þas eardas þæt hig synt scire to ripene.

[014800 (4.36)] & se ðe ripð nimð mede & gaderaþ wæstm on ecum life þæt ætgædere geblission se þe sæwþ & se ðe ripð.

[014900 (4.37)] On þyson is witodlice soð word forðam oþer is se ðe sæwþ, oþer is se ðe ripþ.

[015000 (4.38)] Ic sende eow to ripene þæt þæt ge ne beswuncon.

[015100 (4.38)] Oðre swuncon & ge eodun on hyra geswinc.

[015200 (4.39)] Witodlice manige Samaritanisce of ðære ceastre gelyfdon on hyne for þæs wifes wordon þe be him cyþde þæt he sæde me ealle þa þing þe ic dyde.

[015300 (4.40)] Ða þæe Samaritaniscean comon to him hig gebædon hine þæt he wunode ðæra & he wunode þær twegen dagas.

[015400 (4.41)] & mycle ma gelyfdon for his spæce & cwædon to þam wife, ne gelyfe we na for ðinre spræce, we sylfe gehyrdon & we witon þæt he is soþ middaneardes Hælynd.

[015500 (4.43)] Soðlice æfter twam dagon he ferde þanone & for to Galilea.

[015600 (4.44)] Se Hælend sylf cyþde gewitnesse þæt nan witega næfð nanne wurðscype on hys agenum earde.

[015700 (4.45)] Þa he com to Galileam þa underfengon hi hine þa hi gesawon ealle þa þing þe he worhte on Ierusalem on freolsdæge & hi comun to þam freolsdæge.

[015800 (4.46)] & he com eft to Chanaa Galilee þær he worhte þæt win of wætere; Sum undercyning wæs þæs sunu wæs gesyclod on Capharnaum.

[015900 (4.47)] Þa þa se gehyrde þæt se Hælend for fram Iudea to Galilea he com to him & bæd hine þæt he fore & gehælde his sunu soðlice he læg æt forðfore.

[016000 (4.48)] Ða cwæþ se Hælend to him, buton ge tacna & forebeacna geseon ne gelyfe ge.

[016100 (4.49)] Ða cwæð se undercing to him, drihten, far ær min sunu swelte.

[016200 (4.50)] & se Hælend cwæð, ga, þin sunu leofað.

[016300 (4.50)] Ða eode he & gelyfde þære spræce þe se Hælend him sæde.

[016400 (4.51)] Ða he for þa urnon his þeowas ongean hyne & sædon þæt his sunu leofode.

[016500 (4.52)] Ða axode he to hwylcon timan him bet wære & hi sædon him, gyrstandæg to þære seofoþan tide se fefor hine forlet.

[016600 (4.53)] Ða ongeat se fæder þæt hit wæs on þære tide ðe se Hælend cwæð, þin sunu leofað, & he gelyfde & eall his hiwræden.

[016700 (4.54)] Se Hælend worhte þis tacen eft oþre siþe þa he com fram Iudea lande to Galilea.

[016800 (5.1)] Efter þyson wæs Iudea freolsdæg & se Hælend for to Ierusalem.

[016900 (5.2)] On Gerusalem ys an mere se is genemned on Ebreisc, Betzaida.

[017000 (5.2)] Se mere hæfð fif porticas.

[017100 (5.3)] On þam porticon læg mycel menigeo geadludra, blindra & healtra & forscruncenra, & geanbidedon þæs wæteres styrunge.

[017200 (5.4)] Drihtenes engel com to his timan on þone mere & þæt wæter wæs astyred & se þe raþust com on þone mere æfter þæs wæteres styrunge wearþ gehæled fram swa hwylcere untrumnysse swa he on wæs.

[017300 (5.5)] Ðær wæs sum man eahta & þrittig wintra on his untrumnysse.

[017400 (5.6)] Þa se Hælend geseah þysne licgean & wiste þæt he þær lange tide wæs ða cwæþ he to him, wylt þu hal beon?

[017500 (5.7)] Ða andswarode se seoca him & cwæþ, Drihten, ic næbbe nanne man þæt me do on þone mere þonne þæt wæter astyred bið; ðonne ic cume þonne biþ oþer beforan me.

[017600 (5.8)] Ða cwæð se Hælend to him, aris, nim þin bed & ga.

[017700 (5.9)] & se man wæs sona hal & he nam his bed & eode.

[017800 (5.9)] Hit wæs restedæg on ðam dæge.

[017900 (5.10)] Þa cwædon þa Iudeas to þam þe þær gehæled wæs, hit is restedæg, nis ðe alyfed þæt þu þin bedd bere.

[018000 (5.11)] He andswarude him & cwæð, se ðe me gehælde se cwæð to me, nim þin bedd & ga.

[018100 (5.12)] Ða axsodon hi hine hwæt se man wære þe þe sæde, nim þin bedd & ga.

[018200 (5.13)] Se þe þær gehæled wæs nyste hwa hit wæs.

[018300 (5.13)] Se Hælynd soþlice beah fram þære gegaderunge.

[018400 (5.14)] Æfter þam se Hælynd hine gemette on þam temple & cwæþ to him, nu þu eart hal geworden; Ne synga þu, þelæs þe þe on sumon þingon wyrs getide.

[018500 (5.15)] Ða for se man & cyðde hit þam Iudean þæt hit wære se Hælend þe hyne hælde.

[018600 (5.16)] Forþam þa Iudeas ehton þone Hælend forðam þe he dyde þas þing on restedæge.

[018700 (5.17)] Ða andswarode se Hælend him & cwæð, min Fæder wyrcð oþ þis nu gyt & ic wyrce.

[018800 (5.18)] Þæs þe ma þa Iudeas sohton hine to ofsleanne, næs na forþam anum þe he þæne restedæg bræc, ac forþam þe he cwæð þæt God wære his fæder & hine sylfne dyde Gode gelicne.

[018900 (5.19)] Witodlice se Hælend andswarode & cwæþ to him, soð ic eow secge, ne mæg se sunu nan þing don buton þæt he gesyhþ his Fæder don; ða þing þe he wyrcþ se sunu wyrcð gelice.

[019000 (5.20)] Se Fæder lufað þone sunu & geswutelað him ealle þa þing þe he wyrcþ & maran weorc þonne þas syn he geswutelað him þæt ge wundrigeon.

[019100 (5.21)] Swa se Fæder awecð þa deadan & geliffæst swa eac se sunu geliffæst þa he wyle.

[019200 (5.22)] Ne se Fæder ne demð nanum menn ac he sealde ælcne dom þam suna þæt ealle arwurþigeon þone sunu swa swa hig arwurþigeaþ þone Fæder; Se ðe ne arwurðaþ þone sunu ne arwurþaþ he þone Fæder þe hine sende.

[019300 (5.24)] Soð ic secge eow þæt se þe min word gehyrð & þam gelyfð þe me sende se hæfþ ece lif & ne cymþ æt þam dome ac færð fram deaðe to life.

[019400 (5.25)] Soð ic secge eow þæt seo tid cymð & nu is þonne þa deadan gehyrað Godes suna stefne & þa lybbað þe hig gehyrað.

[019500 (5.26)] Swa se Fæder hæfþ lif on him sylfon swa he sealde þam suna þæt he hæfde lif on him syluon & sealde him anweald þæt he moste deman forðam þe he is mannes sunu.

[019600 (5.28)] Ne wundrigeon ge ðæs þæt seo tid cymð þæt ealle gehyrað his stefne þe on byrgenum synt & þa þe god worhton farað on lifes æreste & þa þe yfel dydon on domes æreste.

[019700 (5.30)] Ne mæg ic nan þing don fram me sylfum.

[019800 (5.30)] Ic deme swa swa ic gehyre & min dom is ryht forðam ic ne sece minne willan þe me sende.

[019900 (5.31)] Gif ic gewitnesse be me cyþe min gewitnes nis soð.

[020000 (5.32)] Oþer is se ðe cyþ gewitnesse be me & ic wat þæt seo cyðnes is soð þe he cyþ be me.

[020100 (5.33)] Ge sendon to Iohanne & he cyðde soþfæstnesse gewitnesse.

[020200 (5.34)] Ic ne onfo gewitnesse fram menn ac þas þing ic secge þæt ge syn hale.

[020300 (5.35)] He wæs byrnende leohtfæt & lyhtende.

[020400 (5.35)] Ge woldon sume hwile geblissian on his leohte.

[020500 (5.36)] Ic hæbbe maran gewitnesse þonne Iohannes.

[020600 (5.36)] Witodlice þa weorc þe Fæder me sealde þæt ic hig fullfremme, ða weorc þe ic wyrce cyþað gewitnesse be me þæt Fæder me asende.

[020700 (5.37)] & se Fæder þe me sende cyþ gewitnesse be me.

[020800 (5.37)] Ne ge næfre his stefne ne gehyrdon ne ge his hiw ne gesawon and ge nabbað his word on eow wunigende forþam þe ge ne gelyfað þam ðe he sende.

[020900 (5.39)] Smeageað halige gewritu forðam þe ge wenað þæt ge habbon ece lif on þam, & hig synt þe gewitnesse cyþaþ be me & ge nellað cuman to me þæt ge habbon lif.

[021000 (5.41)] Ne underfo ic nane beorhtnesse æt mannum.

[021100 (5.42)] Ac ic gecneow eow þæt ge nabbaþ Godes lufe on eow.

[021200 (5.43)] Ic com on mines Fæder naman & ge me ne underfengon.

[021300 (5.43)] Gyf oþer cymþ on his agenum naman hyne ge underfoð.

[021400 (5.44)] Hu mage ge gelyfan, þe eow betweonan wuldor underfoð & ne seceaþ þæt wuldor þe is fram Gode syluum?

[021500 (5.45)] Ne wene ge þæt ic eow wrege to Fæder.

[021600 (5.45)] Se is þe eow wregð, Moyses on þone ge gehyhtað.

[021700 (5.46)] Witodlice gif ge gelyfdon on Moyse ge gelyfdon eac me soðlice he wrat be me.

[021800 (5.47)] Gif ge his stafum ne gelyfað hu gelyfe ge minum wordum?

[021900 (6.1)] Æfter þyson for se Hælend ofer þa Galileiscan sæ, seo is Tiberiadis.

[022000 (6.2)] & him fylide mycel folc forþam þe hig gesawon þa tacna þe he worhte on þam þe wæron geuntrumode.

[022100 (6.3)] Witodlice se Hælend astah on anne munt & sæt þar mid his leorningcnihton.

[022200 (6.4)] Hit wæs gehende Eastron, Iudea freolsdæge.

[022300 (6.5)] Ða se Hælend his eagan up ahof & geseah þæt micel folc com to him he cwæð to Philippe, hwær bicge we hlafas þæt þas eton?

[022400 (6.6)] Þæt he cwæþ his fandigende.

[022500 (6.6)] He wiste hwæt he don wolde.

[022600 (6.7)] Ða andwurde him Philippus & cwæð, nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þæt ælc sumne dæl nyme.

[022700 (6.8)] Ða andwyrde him an his leorningcnihta Andreas, Simones broþur Petres, her is an cnapa þe hæfþ fif berene hlafas & twegen fixas, ac hwæt synt þa þing betwux swa manegum mannum?

[022800 (6.10)] Þa cwæð se Hælend, doð þæt þas men sitton.

[022900 (6.10)] On þære stowe wæs mycel gers ðær sæton þa swylce fif þusendo manna.

[023000 (6.11)] Se Hælend nam þa hlafas & þancwurðlice dyde & hig todælde þam sittendum & eallswa of þam fixum swa mycel swa hig woldon.

[023100 (6.12)] Ða hig fulle wæron þa cwæð he to his leorningcnihton, gaderiaþ þa brytsena þe þar to lafe wæron þæt hig ne losigeon.

[023200 (6.13)] Hig gegaderedon & fyldon twelf wyligeon fulle þæra brytsena of þam þe þa læfdon þe of þam fif berenan hlafon æton.

[023300 (6.14)] Ða men cwædon, þa hig gesawon þæt he þæt tacen worhte, þæt þes is soðlice witega þe on middangeard cymþ.

[023400 (6.15)] Ða se Hælend wiste þæt hig woldon cuman & hine gelæccean & to cynge don þa fleah he ana uppon þone munt.

[023500 (6.17)] And þa hig eodon on scyp hi comon ofer þa sæ to Capharnaum.

[023600 (6.17)] Hit wearð þa þystre & se Hælend ne com to him.

[023700 (6.18)] Mycel wind bleow & hit wæs hreoh sæ.

[023800 (6.19)] Witodlice þa hig hæfdon gehrowen swylce twentig furlanga oððe þrittig þa gesawon hig þone Hælend uppan þære sæ gan & þæt he wæs gehende þam scype & hi him ondredon.

[023900 (6.20)] He cwæð þa to him, ic hit eom, ne ondrædað eow.

[024000 (6.21)] Hig woldon hyne niman on þæt scyp & sona þæt scyp wæs æt þam lande þe hig woldon to faran.

[024100 (6.22)] Soþlice oþre dæg seo menigeo þe stod begeondan þam mere geseah þæt þær næs butan an scyp & þæt se Hælend ne eode on scyp mid his leorningcnihtas ac his leoringcnihtas sylfe ana foron.

[024200 (6.23)] Oðre scypu comun fram Tiberiade wið þa stowe þar hig þone hlaf æton Drihtne þanciende.

[024300 (6.24)] Ða seo menigeo geseah þæt se Hælend þar næs ne his leorningcnihtas þa eodon hig on scipu & coman to Capharnaum sohton ðone Hælend.

[024400 (6.25)] & þa hig gemetton hyne begeondon þam mere hig cwædon to him, Lareow, hwænne com þu hider?

[024500 (6.26)] Se Hælend him andswarude & cwæð, soþ ic eow secge ne sece ge me forðam þe ge tacnu gesawon, ac forþam þe ge æton of ðam hlafon & synt fulle.

[024600 (6.27)] Ne wyrceaþ æfter þam mete þe forwyrð, ac æfter þam þe þurhwunað on ece lif ðone mannes sunu eow sylþ þone God Fæder getacnode.

[024700 (6.28)] Hig cwædon to him, hwæt do we þæt we wyrceon Godes weorc?

[024800 (6.29)] Þa andswarode se Hælend & cwæð to him, þæt is Godes weorc þæt ge gelyfan on ðone þe he sende.

[024900 (6.30)] Ða cwædon hig, hwæt dest þu to tacne þæt we geseon & gelyfon þæt þu hit wyrce?

[025000 (6.31)] Ure fæderas æton heofonlicne mete on westene swa hit awriten is, he sealde him etan hlaf of heofone.

[025100 (6.32)] Se Hælend cwæð to him, soð ic secge eow ne sealde Moyses eow hlaf of heofonum ac min Fæder eow sylþ soðne hlaf of heofonum.

[025200 (6.33)] Hit is Godes hlaf þe of heofone com & sylþ middanearde lif.

[025300 (6.34)] Hig cwædon to him, Drihten, syle us þysne hlaf.

[025400 (6.35)] Se Hælend cwæð to him, ic eom lifes hlaf.

[025500 (6.35)] Ne hingrað þone þe to me cymð & ne þyrst þone næfre ðe on me gelyfð.

[025600 (6.36)] Ac ic eow sæde þæt ge gesawon me & ne gelyfdon.

[025700 (6.37)] Eall þæt Fæder me sylþ cymð to me & ic ne wyrpe ut ðone þe to me cymð forþam þe ic ne com of heofonum þæt ic minne willan do ac þæs willan þe me sende.

[025800 (6.39)] Ðæt is þæs Fæder willa ðe me sende þæt ic nan þing ne forleose of ðam þe he me sealde ac awecce þæt on þam ytemestan dæge.

[025900 (6.40)] Ðis is mines Fæder willa þe me sende þæt ælc þe ðone sunu gesyhþ & on hine gelyfð hæbbe ece lif & ic hine awecce on þam ytemestan dæge.

[026000 (6.41)] Ða murcnodon þa Iudeas be him forþam þe he cwæð, ic eom hlaf þe of heofonum com.

[026100 (6.42)] & hig cwædon, hu nis þis se Hælend Iosepes sunu?

[026200 (6.42)] We cunnon his fæder & his modor; Humeta segð þes, ic com of heofonum?

[026300 (6.43)] Se Hælend him andswarode & cwæð to him, ne murcniaþ eow betwynan.

[026400 (6.44)] Ne mæg nan man cuman to me buton se Fæder þe me sende hyne teo & ic hine arære on ðam ytemestan dæge.

[026500 (6.45)] On ðære witegena bocum is awriten, ealle eaðlære beoð Godes.

[026600 (6.45)] Ælc þe gehyrde æt Fæder & leornode cymð to me.

[026700 (6.46)] Ne geseah nan man Fæder buton se ðe is Gode, se gesyhþ Fæder.

[026800 (6.47)] Soð ic secge eow se hæfð ece lif þe on me gelyfð.

[026900 (6.48)] Ic eom lifes hlaf.

[027000 (6.49)] Ure fæderas æton heofunlicne mete on westene & hig synd deade.

[027100 (6.50)] Ðis is se hlaf þe of heofonum com þæt ne swelte se ðe of him ytt.

[027200 (6.51)] Ic eom lybbende hlaf þe of heofonum com.

[027300 (6.51)] Swa hwa swa ytt of ðyson hlafe he leofað on ecnysse & se hlaf þe ic sylle is min flæsc for middaneardes life.

[027400 (6.52)] Þa Iudeas fliton him betwynan & cwædon, hu mæg þes his flæsc us syllan to etene?

[027500 (6.53)] Þa cwæþ se Hælend to him, soþ ic secge eow næbbe ge lif on eow buton ge eton mannes suna flæsc & his blod drincon.

[027600 (6.54)] Se hæfð ece lif þe ytt min flæsc & drincð min blod & ic hine arære on þam ytemestan dæge.

[027700 (6.55)] Soþlice min flæsc is mete & min blod is drinc.

[027800 (6.56)] Se ðe ytt min flæsc & drincð min blod he wunað on me & ic on him.

[027900 (6.57)] Swa swa lybbende Fæder me sende & ic lybbe þurh Fæder & se ðe me ytt he leofaþ þurh me.

[028000 (6.58)] Þis is se hlaf þe of heofonum com.

[028100 (6.58)] Na swa swa ure fæderas æton heofonlicne mete & deade wæron; Se þe ytt þysne hlaf he leofað on ecnysse.

[028200 (6.59)] Ðas þing he sæde on gesamnunge þa he lærde on Capharnaum.

[028300 (6.60)] Manega his leornigcnihta cwædon þa hig ðis gehyrdon, heard is þeos spræc; Hwa mæg hig gehyran?

[028400 (6.61)] Ða wiste se Hælend þæt his leorningcnihtas murcnedon betweox him sylfon be þison & he cwæð to him, þæt eow beswicð?

[028500 (6.62)] Gyf ge geseoþ mannes sunu astigendne þær he ær wæs?

[028600 (6.63)] Gast is se ðe geliffæst, flæsc ne fremað nan þing.

[028700 (6.63)] Þa word þe ic eow sæde synt gast & lif.

[028800 (6.64)] Ac sume ge ne gelyfað.

[028900 (6.64)] Witodlice se Hælend wiste æt fruman hwæt þa gelyfedan wæron & hwa hine belæwon wolde.

[029000 (6.65)] & he cwæð, forþig ic eow sæde þæt nan man ne mæg cuman to me buton min Fæder hit him sylle.

[029100 (6.66)] Syððan manega his leorningcnihtas cyrdon onbæc & ne eodun mid him.

[029200 (6.67)] Ða cwæþ se Hælynd to þam twelfum, cweðe ge wylle ge fram me?

[029300 (6.68)] Þa andwyrde him Simon Petrus & cwæð, Drihten, to hwam ga we?

[029400 (6.69)] Þu hæfst eces lifes word & we gelyfað & witon þæt þu eart Crist, Godes sunu.

[029500 (6.70)] Se Hælend him andswarude & cwæð, hu ne geceas ic eow twelfe, & eower an is deofol?

[029600 (6.71)] He hyt cwæþ be Iuda Scarioþe, þes hine belæwde þa he wæs an þara twelfa.

[029700 (7.1)] Syþþan for se Hælend to Galilea.

[029800 (7.1)] He nolde faran to Iudea forþam þe þa Iudeas hine sohton & woldon hyne ofslean.

[029900 (7.2)] Hit wæs gehende Iudea freolsdæge.

[030000 (7.3)] His broðra cwædon to him, far heonon & ga on Iudea land þæt þine leorningcnihtas geseon þa weorc þe þu wyrcst.

[030100 (7.4)] Ne deð nan man nan þing on diglum ac secþ þæt hit open sy.

[030200 (7.4)] Gif ðu þas þing dest geswutela þe sylfne middanearde.

[030300 (7.5)] Witodlice ne his magas ne gelyfdon on hyne.

[030400 (7.6)] Ða cwæþ se Hælend to him, gyt ne com min tid, eower tid is symble gearu.

[030500 (7.7)] Ne mæg middaneard eow hatigean ac he hatað me forþam ic cyþe gewitnesse be him þæt his weorc synt yfele.

[030600 (7.8)] Fare ge to þison freolsdæge.

[030700 (7.8)] Ic ne fare to þison freolsdæge forþam min tid nis gyt gefylled.

[030800 (7.9)] He wunede on Galilea þa he þas þing sæde.

[030900 (7.10)] Eft þa his gebroðru foron þa for he eac to ðam freolsdæge, næs na openlice.

[031000 (7.11)] Ða Iudeas hyne sohton on þam freolsdæge & cwædon, hwar is he?

[031100 (7.12)] & mycel gehlyd wæs on þære menigeo be him.

[031200 (7.12)] Sume cwædon, he is god, oðre cwædon, nese, ac he beswicð þis folc.

[031300 (7.13)] Þeahhwæþere ne spæc nan man openlice be him for þæra Iudea ege.

[031400 (7.14)] Þa hit wæs mid dæg þæs freolsdæges þa eode se Hælend into þam temple & lærde.

[031500 (7.15)] & þa Iudeas wundredon & cwædon, humeta cann þes stafas þonne he ne leornode?

[031600 (7.16)] Se Hælend him andswarode & cwæþ, mi lar nis na min ac þæs þe me sende.

[031700 (7.17)] Gyf hwa wyle his willan don he gecwemð be þære lare hwæþer heo si of Gode hwæþer þe ic be me sylfum spece.

[031800 (7.18)] Se þe be him sylfum sprycð secþ his agen wuldor, se þe secþ þæs wuldor þe hyne sende se is soþfæst & nis nan unrihtwisnys on him.

[031900 (7.19)] Hu ne sealde Moyses eow æ & eower nan ne healt þa æ?

[032000 (7.19)] Hwi sece ge me to ofsleanne?

[032100 (7.20)] Þa andswarode seo menigeo & cwæð, deofol þe sticað on.

[032200 (7.20)] Hwa secð þe to ofsleanne?

[032300 (7.21)] Ða andswarode se Hælend & cwæð to him, an weorc ic worhte & ealle ge wundrigeaþ.

[032400 (7.22)] Forðy Moyses eow sealde ymbsmydenysse, næs na forþi þe heo of Moyse sy ac of fæderon, & on restedæge ge ymbsniðaþ mann þæt Moyses æ ne sy toworpen.

[032500 (7.23)] & ge belgaþ wið me forðam þe ic gehælde anne man on restedæge.

[032600 (7.24)] Ne deme ge be ansyne ac demað rihtne dom.

[032700 (7.25)] Sume cwædon þa ðe wæron of Ierusalem, hu nis ðis se ðe hi seceaþ to ofsleande?

[032800 (7.26)] & nu he spycþ openlice & hig ne cweðaþ nan ðing to him.

[032900 (7.26)] Cweðe we hwæþer þa ealdras ongyton þæt þis is Crist?

[033000 (7.27)] Ac we witon hwanon þes is.

[033100 (7.27)] Ðonne Crist cymþ þonne nat nan mann hwanon he biþ.

[033200 (7.28)] Se Hælend clypode & lærde on þam temple & cwæð, me ge cunnon & ge witon hwanon ic eom; & ic ne com fram me sylfum ac se is soð þe me sende þone ge ne cunnon.

[033300 (7.29)] Ic hyne can & gif ic secge þæt ic hine ne cunne ic beo leas & eow gelic; Ic hyne can & ic eom of him & he me sende.

[033400 (7.30)] Hig hine sohton to nimanne & hyra nan hys ne æthran forðam þe his tid ne com þa gyt.

[033500 (7.31)] Manega of ðære menigeo gelyfdon on hine & cwædon, cweþe ge wyrcð Crist ma tacna þonne he cymð þonne þes deð?

[033600 (7.32)] Þa Pharisei gehyrdon þa menigeo þus murcnigede be him.

[033700 (7.32)] Ða ealdras & ða Pharisei sendon hyra þenas þæt hig woldon hine gefon.

[033800 (7.33)] Ða cwæð se Hælend, gyt ic beo sume hwile mid eow & ic ga to ðam þe me sende.

[033900 (7.34)] Ge secað me & ne findaþ & ge ne magon cuman þar ic eom.

[034000 (7.35)] Þa Iudeas cwædon betweonan him sylfum, hwyder wyle þes faran þæt we hine ne findon; Cwyst þu wyle he faran on ðeoda todræfednysse & hig læran?

[034100 (7.36)] Hwæt is ðeos spræc þe he sprycð, ge seceaþ me & ne findaþ & ge ne magon cuman þar ic eom?

[034200 (7.37)] On þam æftemestan mæran freolsdæge stod se Hælend & clypode, cume to me se ðe hine þyrste & drince.

[034300 (7.38)] Se þe gelyfþ on me, swa þæt gewrit cwyð, lybbendes wætres flod flowað of his innoðe.

[034400 (7.39)] Þæt he cwæð be þam gaste þe þa sceoldon underfon þe on hyne gelyfdon; þa gyt næs se gast geseald forþam þe se Hælend næs ða gyt gewuldrud.

[034500 (7.40)] Of ðære tide seo menigeo cwæð þa heo gehyrde ðas his spræce, ðes is soð witega.

[034600 (7.41)] Sume cwædon, he is Crist.

[034700 (7.41)] Sume cwædon, cweðe ge cymþ Crist fram Galilea?

[034800 (7.42)] Hu ne cyð þæt gewrit þæt Crist cymð of Dauides cynne & of Bethleem ceastre þar þar Dauid wæs?

[034900 (7.43)] Witodlice ungeþwærnes wæs geworden on þære menigeo for him.

[035000 (7.44)] Sume hig woldon hine niman ac hyra nan his næ æthran.

[035100 (7.45)] Þa þenas comon to þam bisceopum & to þam Phariseon & hig cwædon to him, for hwi ne brohton ge hine hider?

[035200 (7.46)] Þa andwyrdon þa þenas & cwædon, ne spræc næfre nan man swa þes man sprycþ.

[035300 (7.47)] Þa cwædon þa Pharisei to him, synt ge beswicene?

[035400 (7.48)] Cweðe ge gelyfde ænig þæra ealdra oððe þæra Pharisea on hyne?

[035500 (7.49)] Ac þeos menigeo þe ne cyþe þa æ, hig synt awyrgede.

[035600 (7.50)] Ða cwæð Nichodemus to him, se þe com to him on nyht se wæs hyra an, cwyst þu demð ure æ ænine man buton hyne man ær gehyre & wite hwæt he do?

[035700 (7.52)] Hig andswaredon & cwædon to him, cwyst þu þæt þu si Galileisc; Smea & geseoh þæt nan witega ne cymð fram Galilea.

[035800 (7.53)] & hig cyrdon ealle ham.

[035900 (8.1)] Se Hælend for on Oliuetes Dune.

[036000 (8.2)] & com eft on dægred to þam temple & eall þæt folc com to him & he sæt & lærde hig.

[036100 (8.3)] Ða læddon þa Pharisei & ða boceras to him an wif seo wæs aparod on unrihthæmede & setton hig tomiddes hyra & cwædon to him, Lareow, þis wif wæs afundyn on unrihton hæmede.

[036200 (8.5)] Moyses us bebead on þære æ þæt we sceoldon þus gerade mid stanum oftorfian; Hwæt cwyst þu?

[036300 (8.6)] Ðis hig cwædon his fandiende þæt hig hine wrehton.

[036400 (8.6)] Se Hælend abeah nyþer & wrat mid his fingre on þære eorþan.

[036500 (8.7)] Þa hig þurhwunedon hine axsiende þa aras he upp & cwæð to him, loca, hwylc eower si synleas wurpe ærest stan on hi.

[036600 (8.8)] & he abeah eft & wrat on þære eorþan.

[036700 (8.9)] Ða hig þis gehyrdon þa eodon hig ut an æfter anum & he gebad þar sylf & þæt wif stod þær on middan.

[036800 (8.10)] Se Hælend aras upp & cwæð to hyre, wif, hwær synd þa ðe þe wregdon; Ne fordemde þe nan man?

[036900 (8.11)] & heo cwæð, na, Drihten.

[037000 (8.11)] & se Hælend cwæð, ne ic þe ne fordeme; Do ga & ne synga þu næfre ma.

[037100 (8.12)] Eft se Hælend spræc þas þing to him & cwæð, ic eom middaneardes leoht; se þe me fyliþ ne gæð he na on þystro ac he hæfð lifes leoht.

[037200 (8.13)] Ða Pharisei cwædon to him, þu cystþ gewitnesse be ðe sylfon, nis ðin gewitnes soð.

[037300 (8.14)] Se Hælend andswarede & cwæð to him, gif ic cyþe gewitnesse be me sylfum min gewitnes is soþ forþam þe ic wat hwanon ic com & hwyder ic ga, ge nyton hwanon ic com ne hwyder ic ga.

[037400 (8.15)] Ge demað æfter flæsce, ic ne deme nanum men.

[037500 (8.16)] & gif ic deme min dom is soð forðam þe ic ne eom ana ac ic & se Fæder þe me sende and eowre æ is awriten þæt twegra manna gewitnes is soð.

[037600 (8.18)] Ic eom þe cyþe gewitnesse be me sylfum & se Fæder þe me sende cyþ gewitnesse be me.

[037700 (8.19)] Witodlice hig cwædon to him, hwar is þin Fæder?

[037800 (8.19)] Se Hælend him andswarude & cwæð, ne cunne ge me ne minne Fæder; Gyf ge me cuþon wen is þæt ge cuþon minne Fæder.

[037900 (8.20)] Ðas word he spæc æt cepsceamule & nan man hyne ne nam forþam þe hys tid ne com þa gyt.

[038000 (8.21)] Witodlice eft se Hælend cwæþ to him, ic fare & ge me seceað & ge sweltaþ on eowre synne; Ne mage ge cuman þyder ic fare.

[038100 (8.22)] Ða cwædon þa Iudeas, cweðe ge ofslyhþ he hine sylfne forþam he segð, ge ne magon cuman þyder ic fare?

[038200 (8.23)] Ða cwæþ he to him, ge synt nyþane & ic eom ufane.

[038300 (8.23)] Ge synt of þison middanearde, ic ne eom of þissan middanearde.

[038400 (8.24)] Ic eow sæde þæt ge sweltað on eowrum synnum.

[038500 (8.24)] Gif ge ne gelyfað þæt ic hit sy ge sweltað on eowre synne.

[038600 (8.25)] Ða cwædon hi to him, hwæt eart þu?

[038700 (8.25)] Se Hælend cwæð to him, ic eom fruma þe to eow sprece.

[038800 (8.26)] Ic hæbbe fela be eow to sprecenne & to demenne.

[038900 (8.26)] Ac se þe me sende is soðfæst & ic sprece on middanearde þa þing þe ic æt him gehyrde.

[039000 (8.27)] & hig ne undergeton þæt he tæalde him God to Fæder.

[039100 (8.28)] Se Hælend cwæð to him, þonne ge mannes sunu upp ahebbaþ þonne gecnawe ge þæt ic hit eom & ic ne do nan þing of me sylfum ac ic sprece þas þing swa Fæder me lærde.

[039200 (8.29)] & se ðe me sende is mid me & he ne forlæt me anne forþam þe ic wyrce symble þa þing þe him synt gecweme.

[039300 (8.30)] Ða he ðas ðing spræc manega gelyfdon on him.

[039400 (8.31)] Witodlice se Hælend cwæð to þam Iudeon þe him gelyfdon, gif ge wunegeað on minre spæce soðlice ge beoð mine leorningcnihtas & ge oncnawað soðfæstnysse & soþfæstnes eow alyst.

[039500 (8.33)] Ða andswarodon hi him & cwædon, we synt Abrahames cynnes & ne þeowedon we nanum men næfre; Humeta cwyst þu ge beoð frige?

[039600 (8.34)] Se Hælend him andswarude & cwæð, soþ ic eow secge þæt ælc þe synne wyrcð is þære synne þeow.

[039700 (8.35)] Witodlice se þeow ne wunaþ on huse on ecnesse, se sunu wunaþ on ecnesse.

[039800 (8.36)] Gif se sunu eow alyst ge beoð soðlice frige.

[039900 (8.37)] Ic wat þæt ge synt Abrahames bearn ac ge seceað me to ofsleanne forþam min spæc ne wunaþ on eow.

[040000 (8.38)] Ic sprece þæt þe ic mid Fæder geseah & ge doð þa þing þe ge mid eowrum fæder gesawon.

[040100 (8.39)] Ða andswarodon hig & cwædon to him, Abraham is ure fæder.

[040200 (8.39)] Ða cwæð se Hælend to him, gif ge Abrahames bearn synt wyrceað Abrahames weorc.

[040300 (8.40)] Nu ge seceað me to ofsleanne, þone man þe eow sæde soðfæstnesse þa þe ic gehyrde of Gode; Ne dyde Abraham swa.

[040400 (8.41)] Ge wyrceað eowres fæder weorc.

[040500 (8.41)] Hig cwædon witodlice to him, ne synt we of forlire acennede, we habbað anne God to fæder.

[040600 (8.42)] Witodlice se Hælend cwæþ to him, gif God wære eowre fæder witodlice ge lufedon me; Ic com of Gode, ne com ic na fram me sylfon ac he me sende.

[040700 (8.43)] Hwi ne gecnawe ge mine spræce?

[040800 (8.44)] Ge synt deofles bearn & ge wyllaþ wyrcean eowres fæder willan.

[040900 (8.44)] He wæs fram frymþe manslaga & he ne wunode on soðfæstnesse forðam þe soðfæstnes nis on him; ðonne he sprycð leasunga he sprycþ of him sylfum forþam þe he is leas & his fæder eac.

[041000 (8.45)] Witodlice ge ne gelyfað me forþam þe ic secge eow soðfæstnysse.

[041100 (8.46)] Hwylc eower ascunað me for synne?

[041200 (8.46)] Gif ic soð secge hwi ne gelyfe ge me?

[041300 (8.47)] Se þe is of Gode gehyrð word, forþig ge ne gehyrað forþam þe ge ne synt of Gode.

[041400 (8.48)] Witodlice þa Iudeas andswaredon & cwædon to him, hwi ne cweþe we wel þæt ðu eart Samaritanisc & eart wod?

[041500 (8.49)] Se Hælend andswarude & cwæð, ne eom ic wod ac ic arwurþige minne Fæder & ge unarwurðedon me.

[041600 (8.50)] Witodlice ne sece ic min wuldor, se is þe secð & demð.

[041700 (8.51)] Soðlice ic secge eow gif hwa mine spræce gehealt ne gesyhþ he deað næfre.

[041800 (8.52)] Ða cwædon þa Iudeas, nu we witon þæt þu eart wod.

[041900 (8.52)] Abraham wæs dead & þa witegan & þu cwyst, gif hwa mine spræce gehealt ne bið he næfre dead.

[042000 (8.53)] Cwyst þu þæt þu sy mærra þonne ure fæder Abraham se wæs dead, & þa witegan wæran deade; Hwæt þincð þe þæt þu sy?

[042100 (8.54)] Se Hælend him andswarode, gif ic wuldrige me sylfne nis min wuldor naht; Min Fæder is þe me wuldrað be þam ge cweðaþ þæt he sy ure god & ge ne cuðon hine.

[042200 (8.55)] Ic hyne cann & gif ic secge þæt ic hine ne cunne ic beo leas & eow gelic ac ic hyne cann & ic healde his spræce.

[042300 (8.56)] Abraham eower fæder geblissode þæt he gesawe minnæ dæg & he geseah & geblissode.

[042400 (8.57)] Ða Iudeas cwædon to him, gyt þu ne eart fiftigwintre & gesawe þu Abraham?

[042500 (8.58)] Se Hælend cwæð to him, ic wæs ærþam þe Abraham wæs.

[042600 (8.59)] Hig namon stanas to þam þæt hig woldon hyne torfian.

[042700 (8.59)] Se Hælend hine bedilegode & eode of ðam temple.

[042800 (9.1)] Ða se Hælend for þa geseah he anne man þe wæs blind geboren.

[042900 (9.2)] & his leorningcnihtas hine axodon & cwædon, lareow, hwæt syngode þes oððe his magas þæt he wære blind geboren?

[043000 (9.3)] Se Hælend andswarude & cwæð, ne syngode he ne his magas ac þæt Godes weorc wære geswutelod on him.

[043100 (9.4)] Me gebyrað to wyrceanne þæs weorc þe me sende þa hwile þe hit dæg is; Niht cymþ þonne nan man wyrcan ne mæg.

[043200 (9.5)] Ic eom middaneardes leoht þa hwile þe ic on middanearde eom.

[043300 (9.6)] Ða he þas þing sæde þa spætte he on þa eorþan & worhte fenn of his spatle & smyrede mid þam fenne ofer his eagan & cwæð to him, ga & þweah þe on Syloes mere.

[043400 (9.7)] He for & þwoh hine & com geseonde.

[043500 (9.8)] Witodlice his neahgeburas & þa þe hine gesawon þa he wædla wæs cwædon, hu nis þis se ðe sæt & wædlode?

[043600 (9.9)] Sume cwædon, he hyt is, sume cwædon nese, ac is him gelic.

[043700 (9.9)] He cwæþ soðlice, ic hit eom.

[043800 (9.10)] Ða cwædon hig to him, hu wæron þine eagan geopenede?

[043900 (9.11)] He andswarode & cwæð, se man þe is genemned Hælend worhte fenn & smyrede mine eagan & cwæð to me, ga to Siloes mere & þweah þe, & ic eode & þwoh me & geseah.

[044000 (9.12)] Ða cwædon hig to him, hwar is he?

[044100 (9.12)] Þa cwæð he, ic nat.

[044200 (9.13)] Hig læddon to þam Phariseon þone þe þar blind wæs.

[044300 (9.14)] Hit wæs restedæg þa se Hælend worhte þæt fenn & his eagan untynde.

[044400 (9.15)] Eft þa Pharisei hyne axsedon hu he gesawe.

[044500 (9.15)] He cwæð to him, he dyde fenn ofer mine æagan & ic þwoh & ic geseo.

[044600 (9.16)] Sume þa Pharisei cwædon, nis ðes man of gode þe restedæg ne healt; Sume cwædon, hu mæg synful mann þas tacn wyrcean; & hig fliton him betweonan.

[044700 (9.17)] Hig cwædon eft to þam blindan, hwæt segst þu be þam þe þine eagan untynde; He cwæð, he is witega.

[044800 (9.18)] Ne gelyfdon þa Iudeas be him þæt he blind wære & gesawe ærþam þe hig clypodon his magas þe gesawon & axodon hig & cwædon, is ðis eower sunu þe ge secgað þæt blind wære acenned; Humeta gesyhþ he nu?

[044900 (9.20)] Hys magas him andswaredon & cwædon, we witon þæt þes ure sunu & þæt he wæs <blind> acenned.

[045000 (9.21)] We nyton humete he nu gesyhþ ne hwa his eagan untynde.

[045100 (9.21)] Ahxsiað hine sylfne, yllde he hæfð, sprece for hine sylfne.

[045200 (9.22)] His magas spæcon þas þing forþam þe hig ondredon þa Iudeas.

[045300 (9.22)] Ða gedihton þa Iudeas gif hwa crist andette þæt he wære butan hyra geferrædene.

[045400 (9.23)] Forþam cwædon his magas, he hæfþ ylde, axiað hine sylfne.

[045500 (9.24)] Ða clypodon hig eft þone mann þe ær blind wæs & cwædon to him, sege Gode wuldor, we witon þæt he is synful.

[045600 (9.25)] & he cwæð, gif he synful is þæt ic nat, an þing ic wat þæt ic wæs blind & þæt ic nu geseo.

[045700 (9.26)] Ða cwædon hig to him, hwæt dyde he þe?

[045800 (9.26)] Hu ontynde he þine eagan?

[045900 (9.27)] He andswarode him & cwæð, ic eow sæde ær & ge gehyrdon.

[046000 (9.27)] Hwi wylle ge hyt eft gehyran; Cweðe ge wylle ge beon his leorningcnihtas?

[046100 (9.28)] Þa wyrigdon hig hine & cwædon, si þu his leorningcniht, we synt Moyses leorningcnihtas.

[046200 (9.29)] We witon þæt God spæc wiþ Moyses, nyte we hwanon þes is.

[046300 (9.30)] Se man andswarode & cwæð to him, þæt is wundorlic þæt ge nyton hwanon he is & he untynde mine eagan.

[046400 (9.31)] We witon soþlice þæt God ne gehyrþ synfulle ac gif hwa is Gode gecoren & his willan wyrcð þone he gehyrð.

[046500 (9.32)] Ne gehyrde we næfre on worulde þæt ænig ontynde þæs eagan þe wære blind geboren.

[046600 (9.33)] Ne mihte þes nan þing don gif he nære of Gode.

[046700 (9.34)] Hig andswaredon & cwædon to him, eall, þu eart on synnum geboren & þu lærst us; & hig drifon hine ut.

[046800 (9.35)] Ða se Hælend gehyrde þæt hig hyne drifon ut þa cwæð he to him þa he hine gemitte, gelyfst þu on Godes sunu?

[046900 (9.36)] He andswarude & cwæð, hwylc is, Drihten, þæt ic on hine gelyfe?

[047000 (9.37)] And se Hælend cwæð to him, þu hine gesawe & se ðe wið þe sprycð, se hit is.

[047100 (9.38)] Ða cwæþ he, Drihten ic gelyfe.

[047200 (9.38)] & he feoll nyþer & geeaðmedde hyne.

[047300 (9.39)] & se Hælend cwæð to him, ic com on þysne middaneard to demenne þæt þa sceolon geseon þe ne geseoð & beon blinde þa þe geseoð.

[047400 (9.40)] Ða þæt gehyrdon þa Pharisei þe mid him wæron ða cwædon hig to hym, cwyst þu synt we blinde?

[047500 (9.41)] & se Hælend cwæð to him, gif ge blinde wæron næfde ge nane synne; Nu ge secgað þæt þæt ge geseon, þæt is eowre synn.

[047600 (10.1)] Soþ ic secge eow se þe ne gæð æt þam gete into sceapa falde ac styhþ elles ofer he is þeof & sceaða.

[047700 (10.2)] Se þe ingæþ æt þam geate he is sceapa hyrde.

[047800 (10.3)] Þæne se geatweard læt in & þa sceap gehyrað his stefne & he nemð his agene sceap be naman, læt hig ut.

[047900 (10.4)] & þonne he his agene sceap læt ut he gæð beforan him & þa sceap him fyligeað forþam þe hig gecnawað his stefne.

[048000 (10.5)] Ne fyligeaþ hig uncuþum ac fleoð fram him forðam þe hig ne gecneowun uncuðra stefne.

[048100 (10.6)] Ðis bigspell se Hælend him sæde.

[048200 (10.6)] Hig nyston hwæt he spræc to him.

[048300 (10.7)] Eft se Hælend cwæð to him, soþ ic eow secge ic eom sceapa geat.

[048400 (10.8)] Ealle þa þe comun wæron þeofas & sceaþan ac þa sceap hig ne gehyrdon.

[048500 (10.9)] Ic eom geat; Swa hwylc swa þurh me gæð byþ hal & gæð in & ut & fint læsse.

[048600 (10.10)] Þeof ne cymð buton þæt he stele & slea & fordo.

[048700 (10.10)] Ic com to þam þæt hig habbon lif & habbon genoh.

[048800 (10.11)] Ic eom god hyrde.

[048900 (10.11)] God hyrde sylþ his lif for his sceapon.

[049000 (10.12)] Se hyra se þe nis hyrde & se þe nah þa sceap, þonne he þone wulf gesyhþ, þonne flyhð he & forlæt þa sceap & se wulf nimð & todrif ða sceap.

[049100 (10.13)] Se hyra flyhþ forþam þe he bið ahyrod & him ne gebyrað to þam sceapum.

[049200 (10.14)] Ic eom god hyrde & ic gecnawe mine sceap & hig gecnawað me.

[049300 (10.15)] Swa min Fæder can me ic can minne Fæder.

[049400 (10.16)] & ic hæbbe oðre sceap þa ne synt of ðisse heorde & hit gebyrað þæt ic lædde þæge & hig gehyrað mine stefne & hyt byþ an heord & an hyrde.

[049500 (10.17)] Forþam Fæder me lufað forþam þe ic sylle mine sawle & hig eft nime.

[049600 (10.18)] Ne nimð hig nan man æt me ac læte hig fram me sylfum.

[049700 (10.18)] Ic hæbbe anweald mine sawle to alætane & ic hæbbe anweald hig eft to nimanne; þis bebod ic nam æt minum Fæder.

[049800 (10.19)] Eft wæs ungeðwærnes geworden betwyx þam Iudeum for þysum spræcum.

[049900 (10.20)] Manega hyra cwædon, deofol is on him & he cwæð, Hwi hlyste ge him?

[050000 (10.21)] Sume cwædon, ne synt na þis wodes mannes word.

[050100 (10.21)] Cwyst þu mæg wod man blindra manna eagan ontynan?

[050200 (10.22)] Þa wæron templhalgunga on Ierusalem & hit wæs winter.

[050300 (10.23)] & se Hælend eode on þam temple on Salomones portice.

[050400 (10.24)] Ða bestodon þa Iudeas hyne utan & cwædon to him, hu lange gælst þu ure lif; Sege us openlice hwæþer þu Crist sy.

[050500 (10.25)] Se Hælend him andswarode & cwæþ, ic spece to eow & ge ne gelyfað; þa weorc þe ic wyrce on mines Fæder naman þa cyþaþ gewitnesse be me ac ge ne gelyfað forþam þe ge ne synt of minum sceapum.

[050600 (10.27)] Mine sceap gehyraþ mine stefne & ic gecnawe hig & hig folgiað me.

[050700 (10.28)] & ic him sylle ece lif & hig ne forwurðaþ næfre & ne nimð hig nan man of minre handa.

[050800 (10.29)] Þæt þe min Fæder me sealde is mærre þonne ænig oðer ðing & ne mæg hit nan man niman of mines Fæder handa.

[050900 (10.30)] Ic & Fæder synt an.

[051000 (10.31)] Ða Iudeas namon stanas þæt hig woldon hyne torfian.

[051100 (10.32)] Se Hælend him andswarode & cwæð, manega gode weorc ic eow æteowde be minum Fæder; for hwylcum þære weorca wylle ge me hænan?

[051200 (10.33)] Þa Iudeas him andswaredon & cwædon, ne hæne we ðe for godum weorce ac for þinre bysmorspæce & forþam þe þu eart man & wyrcst þe to gode.

[051300 (10.34)] Se Hælend andswarode & cwæð, hu nys hit awriten on eowre æ þæt ic sæde ge synt godas?

[051400 (10.35)] Gif he þa tealde godas þe Godes spæc to wæs geworden & þæt halige gewrit ne mæg beon awend, þe Fæder gehalgode & sende on middaneard ge secgað þæt þu bysmor spycst forþam ic sæde ic eom Godes sunu.

[051500 (10.37)] Gif ic ne wyrce mines Fæder weorc ne gelyfað me.

[051600 (10.38)] Gif ic wyrce mines Fæder weorc & gif ge me nellað gelyfan gelyfað þam weorcum þæt ge oncnawun & gelyfon þæt Fæder ys on me & ic on Fæder.

[051700 (10.39)] Hig smeadon witodlice embe þæt hig woldon hine gefon & he eode ut fram him.

[051800 (10.40)] & he for eft ofer Iordanen to þære stowe þe Iohannes wæs & ærest on fullode & he wunode þar.

[051900 (10.41)] & manega comon to him & cwædon, witodlice ne worhte Iohannes nan tacn; Ealle þa þing þe Iohannes sæde be þyson wæron soðe.

[052000 (10.42)] & manega gelyfdon on hyne.

[052100 (11.1)] Witodlice sum seoc man wæs genemned Lazarus of Bethania of Marian ceastre & of Martham his swustra.

[052200 (11.2)] Hit wæs seo Maria þe smyrede Drihten mid þære sealfe & drigde his fet mid hyre loccon; Lazarus hyre broðor wæs geyfled.

[052300 (11.3)] His swustra sendon to him & cwædon, Drihten, nu is seoc se ðe þu lufast.

[052400 (11.4)] Ða se Hælend þæt gehyrde þa cwæð he to him, nys þeos untrumnys na for deaðe ac for Godes wuldre þæt Godes sunu si gewuldrod þurh hyne.

[052500 (11.5)] Soðlice se Hælend lufode Martham & hyre swustor Mariam & Lazarum hyra broðor.

[052600 (11.6)] Witodlice he wæs twegen dagas on ðære sylfan stowe þa he gehyrde þæt he seoc wæs.

[052700 (11.7)] Æfter þisson he cwæð to his leorningcnihton, uton faran eft to Iudea lande.

[052800 (11.8)] His leorningcnihtas cwædon to him, Lareow, nu þa Iudeas sohton ðe þæt hig woldon þe hænan & wylt þu eft faran ðyder?

[052900 (11.9)] Se Hælend him andswarode & cwæð, hu ne synt twelf tida þæs dæges; Gif hwa gæð on dæg ne ætspynð he forþam he gesyhþ þyses middaneardes leoht.

[053000 (11.10)] Gif he gæð on niht he ætspyrnð forþam þe leoht nis on hyre.

[053100 (11.11)] Ðas ðing he cwæð & syððan he cwæð to him, Lazarus ure freond slæpð ac ic wylle gan & awreccan hyne of slæpe.

[053200 (11.12)] His leorningcnihtas cwædon, Drihten, gif he slæpð he byþ hal.

[053300 (11.13)] Se Hælend hit cwæð be his deaþe.

[053400 (11.13)] Hi wendon soðlice þæt he hyt sæde be swefnes slæpe.

[053500 (11.14)] Ða cwæð se Hælend openlice to him, Ladzarus ys dead.

[053600 (11.15)] & ic eom bliþe for eowrum þingon þæt ge gelyfon forþam ic næs þara ac uton gan to him.

[053700 (11.16)] Ða cwæð Thomas to hys geferan, uton gan & sweltan mid him.

[053800 (11.17)] Ða for se Hælend & gemette þæt he wæs forðfaren & for feower dagon bebyrged.

[053900 (11.18)] Bethania ys gehende Ierusalem ofer fyftyne furlang.

[054000 (11.19)] Manega þara Iudea comon to Martham & to Marian þæt hig woldon hi frefrian for hyra broðor þingon.

[054100 (11.20)] Ða Martha gehyrde þæt se Hælend com þa arn heo ongean hyne & Maria sæt æt ham.

[054200 (11.21)] Ða cwæð Martha to þam Hælende, Drihten, gif þu wære her nære min broðor dead.

[054300 (11.22)] & ec ic wat nu þa þæt God þe sylð swa hwæt swa ðu hyne bitst.

[054400 (11.23)] Ða cwæð se Hælend to hyre, þin broðor arist.

[054500 (11.24)] & Martha cwæþ to him, ic wat þæt he arist on þam ytemestan dæge.

[054600 (11.25)] & se Hælend cwæð to hyre, ic eom æryst & lif.

[054700 (11.25)] Se ðe gelyfð on me þeah he dead sy he leofað & ne swylt nan þara þe leofað & gelyfð on me.

[054800 (11.26)] Gelyfst þu þyses?

[054900 (11.27)] Heo cwæð to him, witodlice Drihten, ic gelyfe þæt þu eart Crist, Godes sunu, þe on middaneard come.

[055000 (11.28)] & þa he ðas þing sæde heo eode & clypode diglice Marian hyre swustor þus cweþende, her is ure lareow & clypað þe.

[055100 (11.29)] Ða heo þæt gehyrde heo aras raðe & com to him.

[055200 (11.30)] Ða gyt ne com se Hælend binnan þa ceastre ac wæs ða gyt on ðære stowe þar Martha him ongean com.

[055300 (11.31)] Þa Iudeas þe wæron mid hyre on huse & hi frefrodon þa hig gesawon þæt Maria aras & mid ofste uteodon hig fyligdon hyre ðus cweþende, heo gæð to his byrgenne þæt heo wepe þara.

[055400 (11.32)] Ða Maria com þar se Hæled wæs & heo hine geseah heo feoll to his fotum & cwæð to him, Drihten, gif ðu wære her nære min broðor dead.

[055500 (11.33)] Ða se Hælend geseah þæt heo weop & þæt þa Iudeas weopon þe mid hyre comon he geomrode on hys gaste & gedrefde hyne sylfne & cwæð, hwar lede ge hine?

[055600 (11.34)] Hig cwædon to him, Drihten, ga & geseoh.

[055700 (11.35)] & se Hælend weop & þa Iudeas cwædon, loca nu hu he hyne lufode.

[055800 (11.37)] Sume hi cwædon, ne mihte ðes þe ontynde blindes eagan don eac þæt þes nære dead?

[055900 (11.38)] Eft se Hælend geomrode on him sylfum & com to þære byrgenne hit wæs an scræf & þar wæs an stan onuppan geled.

[056000 (11.39)] And se Hælend cwæð, doð aweg þone stan.

[056100 (11.39)] Ða cwæð Martha to him, þæs swustor þe þar dead wæs, Drihten, nu he stingð, he wæs for feowur dagon dead.

[056200 (11.40)] Se Hælend cwæð to hyre, ne sæde ic ðe þæt þu gesyhst Godes wuldor gif ðu gelyfst?

[056300 (11.41)] Þa dydon hig aweg þone stan.

[056400 (11.41)] Se Hælend ahof upp his eagan & cwæð, Fæder, ic do þe þancas forþam þu gehyrdest.

[056500 (11.42)] Ic wat þæt þu me symle gehyrst ac ic cwæð for þam folce þe her ymbutan stent þæt hig gelyfon þæt þu me asendest.

[056600 (11.43)] Ða he ðas þing sæde he clypode mycelre stefne, Lazarus, ga ut.

[056700 (11.44)] & sona stop forð se ðe dead wæs gebunden handan & fotan & hys nebb wæs mid swatline gebunden; ða cwæð se Hælend to him, unbindað hine & lætað gan.

[056800 (11.45)] Manega þara Iudea þe comon to Marian & gesawon ða þing þe he dyde gelyfdon on hine.

[056900 (11.46)] Hi sume foron to þam Phariseon & sædon him þa ðing þe se Hælend dyde.

[057000 (11.47)] Witodlice þa bisceopas & þa Pharisei gaderydon gemot & cwædun, hwæt do we forþam þes man wyrcð mycel tacn?

[057100 (11.48)] Gif we hine forlætaþ ealle gelyfað on hine & Romane cumað & nimað ure land & urne þeodscipe.

[057200 (11.49)] Hyra an wæs genemned Caiphas se wæs ða on gere bisceop & cwæð to him, ge nyton nan þing ne ne geþenceað þæt us ys betere þæt an man swelte for folce & eall þeod ne forwurðe.

[057300 (11.51)] Ne cwæð he þæt of him sylfum ac þa he wæs þæt ger bisceop he witgode þæt se Hælend sceolde sweltan for ðære þeode & na synderlice for þære ðeode ac þæt he wolde gesomnian togædere Godes bearn þe todrifene wæron.

[057400 (11.53)] Of þam dæge hig þohton þæt hi woldon hyne ofslean.

[057500 (11.54)] Þa ne for se Hælend na openlice gemang ðam Iudeon ac for on þæt land wið þæt westen on þa burh þe ys genemned Effrem & wunode þær myd his leorningcnihton.

[057600 (11.55)] Iudea Eastron wæron gehende & manega foron of ðam lande to Ierusalem ær þam Eastron þæt hig woldon hig sylfe gehalgian.

[057700 (11.56)] Hig sohton þone Hælend & spræcon him betwynan ðær hig stodon on ðam temple & þus cwædon, hwæt wene ge þæt he ne cume to freolsdæge?

[057800 (11.57)] Þa bisceopas & þa pharisei hæfdon beboden gif hwa wiste hwar he wære þæt he hyt cydde þæt hig mihton hine niman.

[057900 (12.1)] Se Hælend com syx dagon ær þam Eastron to Bethania þar Lazarus wæs dead þe se Hælend awrehte.

[058000 (12.2)] Hig wrohton him þær beorscipe & Marða þenode.

[058100 (12.2)] Ladzarus wæs an þæra þe mid him sæt.

[058200 (12.3)] Maria nam an pund deorwyrðre sealfe mid þam wyrtgemange þe hig nardus hatað & smyrede ðæs Hælendes fet & drigde mid hyre loccon & þæt hus wæs gefylled of ðære sealfe swæcce.

[058300 (12.4)] Þa cwæð an his leorningcnihta, Iudas Scarioð þe hine belæwde, hwi ne sealde heo þas sealfe wiþ þrim hundred penegon þæt man mihte syllan þearfon?

[058400 (12.6)] Ne cwæð he na þæt forþig þe him gebyrode to þam þearfon ac forþam þe he wæs þeof & hæfde scrin & bær þa ðing þe man sende.

[058500 (12.7)] Ða cwæð se Hælend, læt hig þæt heo healde þa of þæne dæg þe man me bebyrge.

[058600 (12.8)] Ge habbað symle þearfan mid eow ac ge nabbað me symle.

[058700 (12.9)] Micel menio þara Iudea gecneow þæt he wæs ðær & hig comon næs na for þæs Hælendes þingon syndorlice ac þæt hig woldon geseon Ladzarum þe he awehte of deaðe.

[058800 (12.10)] Ðara sacerda ealdras þohton þæt hig woldon Lazarum ofslean forþam þe manega foron fram þam Iudeon for his þingon & gelyfdon on þone Hælend.

[058900 (12.12)] On mergen mycel menio þe com to þam freolsdæge þa hig gehyrdon þæt se Hælend com to Ierusalem.

[059000 (12.13)] Hi namon palmtrywa twigu & eodon ut ongean hine & clypedon, si Israhela cing hal & gebletsod þe com on Drihtnes naman.

[059100 (12.14)] & se Hælend gemette anne assan & rad on uppan þam swa hit awriten ys, ne ondræd þu Siones dohtor, nu þin cing cymþ uppan assan folan sittende.

[059200 (12.16)] Ne undergeton hys leorningcnihtas þas þing ærest, ac þa se Hælend wæs gewuldrod þa gemundon hig þæt þas þing wæron awritene be him & þas þing hig dydon him.

[059300 (12.17)] Seo menio þe wæs mid him þa he Ladzarum clypode of ðære byrgene & hine awehte of deaðe cyðde gewitnesse.

[059400 (12.18)] & forði him com seo menio ongean forðam þe hi gehyrdon þæt he worhte þæt tacn.

[059500 (12.19)] Ða Pharisei cwædon betux him sylfon, we geseoð þæt we nan þing næ fremiað, nu wyle eall middaneard æfter him.

[059600 (12.20)] Sume ðæge wæron hæðene þe foron þæt hig woldon hi gebiddan on ðam freolsdæge.

[059700 (12.21)] Ða genealæhton to Philippe se wæs of þære Galileiscean Bethsaida & hi bædon hine & cwædon, leof, we wyllað geseon þone Hælend.

[059800 (12.22)] Ða eode Philippus & sæde hit Andree & eft Andreas & Philippus hit sædon þam Hælende.

[059900 (12.23)] Se Hælend him andswarode & cwæð, seo tid cymð þæt mannes sunu byð geswutelod.

[060000 (12.24)] Soðlice ic secge eow þæt hwætene corn wunað ana buton hyt fealle on eorþan & sy dead; Gif hit dead hit bringð mycelne wæstm.

[060100 (12.25)] Se þe lufað his sawle forspilþ hig & se þe hataþ his sawle on þison middanearde gehylt hi on eceon life.

[060200 (12.26)] Gif hwa þenige me fylige me & min þen bið þær þær ic eom.

[060300 (12.26)] Gif me hwa þenað min Fæder hine wurðað.

[060400 (12.27)] Nu min sawl ys gedrefed & hwæt secge ic, Fæder, gehæl me of ðisse tide; Ac for ðam ic com on þas tid.

[060500 (12.28)] Fæder, gewuldra þinne naman.

[060600 (12.28)] Ða com stefn of heofone þus cweðende, & ic gewuldrode & eft ic gewuldrige.

[060700 (12.29)] Seo menio þe þær stod & þæt gehyrde sædon þæt hyt þunrode, sume sædon þæt engel spæce wið hyne.

[060800 (12.30)] Se Hælend him andswarode & cwæð, ne com þeos stef for minon þingon ac for eowrum þingon.

[060900 (12.31)] Nu ys middaneardes dom, nu byð ðyses middaneardes ealdor utaworpen.

[061000 (12.32)] & gif ic beo uppahafen fram eorðan ic teo ealle þing to me sylfon.

[061100 (12.33)] Ðæt he sæde & tacnode hwylcum deaðe he wolde sweltan.

[061200 (12.34)] Seo menio him andswarode & cwæð, we gehyrdon on þore æ þæt Crist bið on ecnysse & humeta segest þu, hit gebyrað þæt mannes sunu beo uppahafen; Hwæt ys þes mannes sunu?

[061300 (12.35)] Þa cwæð se Hælend, nu gyt ys lytel leoht on eow.

[061400 (12.35)] Gaþ þa hwile þe ge leoht habbað þæt þystro eow ne befon; Se þe gæð on þystro he nat hwyder he gæð.

[061500 (12.36)] Þa hwile þe ge leoht habbon gelyfað on leoht þæt ge syn leohtes bearn; ðas þing se Hælend him sæde & eode & bediglode hine fram him.

[061600 (12.37)] Ða he swa mycele tacn dyde beforan him hi ne gelyfdon on hyne þæt ðæs witegan word Ysaias wære gefylled þe he cwæð, Drihten, hwa gelyfde þæs þe we gehyrdon & hwam wæs Drihtnes strencð geswutelod?

[061700 (12.39)] Forþi hi ne mihton gelyfan forþam Ysaias cwæþ eft, he ablende hyra eagan & ahyrde hyra heortan þæt hi ne geseon mid hyra æagon & mid hyra heortan ne ongyton & syn gecyrrede & ic hig gehæle.

[061800 (12.41)] Ysaias sæde ðas þing þa he geseah hys wuldor & spræc be him.

[061900 (12.42)] & þeah manega of ðam ealdron gelyfdon on hyne ac hi hit ne cyddon for þæra Pharisea þingon þelæs hig ma utadrife of hyra gesomnunge.

[062000 (12.43)] Hi lufodon manna wuldor swiðor þonne Godes wuldor.

[062100 (12.44)] Se Hælend clypode & cwæð to him, se þe gelyfð on me ne gelyfþ he na on me ac on þæne þe me sende & se ðe me gesyhþ gesyhð þæne þe me sende.

[062200 (12.46)] Ic com to leohte on middaneard & nan ðara þe gelyfð on me ne wunað on þystron.

[062300 (12.47)] & gif hwa gehyrð mine word & ne gehylt ne deme ic hine.

[062400 (12.47)] Ne com ic middaneard to demanne ac þæt ic gehæle middaneard.

[062500 (12.48)] Se þe me forhigð & mine word ne underfehð he hæfþ hwa him deme, Seo spæc þe ic spæc seo him demð on þam ytemestan dæge forþam þe ic ne spece of me sylfon ac se Fæder þe me sende.

[062600 (12.49)] He me bebead hwæt ic cweþe & hwæt ic spece & ic wat þæt his bebod ys ece lif.

[062700 (12.50)] Þa þing þe ic sprece ic sprece swa Fæder me sæde.

[062800 (13.1)] Ær þam Esterfreolsdæge se Hælend wiste þæt his tid com þæt he wolde gewitan of þyson middanearde to his Fæder þa he lufode his leorningcnihtas þe wæron on middanearde, an ende he hig lufode.

[062900 (13.2)] & þa Drihtnes þenung wæs gemacud þa for se deofol on Iudas heortan Scariothes þæt he hine belæwde.

[063000 (13.3)] He wiste þæt Fæder sealde ealle þing on his handa & þæt he com of Gode & cymð to Gode.

[063100 (13.4)] He aras fram his þenunge & lede his reaf & nam linen hrægel & begyrde hyne.

[063200 (13.5)] Æfter þam he dyde wæter on fæt & þwoh his leorningcnihta fet & drigde hig mid þære linwæde þe he wæs mid begyrd.

[063300 (13.6)] Ða com he to Simone Petre & Petrus cwæð to him, Drihten, scealt þu ðwean mine fet?

[063400 (13.7)] Se Hælend andswarode & cwæð to him, þu nast nu þæt ic do ac þu wast syððan.

[063500 (13.8)] Petrus cwæð to him, ne þwyhst þu næfre mine fet.

[063600 (13.8)] Se Hælend him andswarode & cwæþ, gif ic þe ne þwea næfst þu nanne dæl myd me.

[063700 (13.9)] Ða cwæð Simon Petrus to him, Drihten, ne þweh þu na mine fet ane ac ec min heafod & mine handa.

[063800 (13.10)] Ða cwæð se Hælend to him, se þe clæne byþ ne beðearf buton man his fet þwea ac ys eall clæne; & ge synt sume clæne, næs na ealle.

[063900 (13.11)] He wiste witodlice hwa hyne sceolde belæwan forþam he cwæð, ne synt ge ealle clæne.

[064000 (13.12)] Syððan he hæfde hyra fet aþwogene he nam his reaf & þa he sæt he cwæð eft to him, wite ge hwæt ic eow dyde?

[064100 (13.13)] Ge clypiað me Lareow & Drihten & wel ge cweðaþ swa ic eom soþlice.

[064200 (13.14)] Gif ic þwoh eowre fet ic eow sealde bysene þæt ge don swa ic eow dyde.

[064300 (13.16)] Soþlice ic eow secge nys se ðeowa furðra þonne his hlaford ne ærenddraca nys mærra þonne se þe hyne sende.

[064400 (13.17)] Gif ge þas þing witod ge beoð eadige gif ge hig doð.

[064500 (13.18)] Ne secge ic be eow eallon.

[064600 (13.18)] Ic wat hwylce ic geceas, ac þæt þæt halige gewrit sy gefylled þe cwyþ, se þe ytt hlaf myd me ahefþ hys ho ongean me.

[064700 (13.19)] Nu ic eow secge ærþam þe hyt gewurþe þæt ge gelyfon þonne hyt geworden bið þæt ic hit eom.

[064800 (13.20)] Soð ic eow secge se ðe underfehð þæne þe ic sende underfehþ me, se þe underfehþ me underfehþ ðæne ðe me sende.

[064900 (13.21)] Ða se Hælend þas þing sæde he wæs gedrefed on gaste & cyðde & cwæð, soð ic eow secge þæt eower an me belæwð.

[065000 (13.22)] Ða leorningcnihtas beheold hyra ælc oðerne & him twynode be hwam he hit sæde.

[065100 (13.23)] An þæra leornigcnihta hlinode on þæs Hælendes bearme þæne se Hælend lufode.

[065200 (13.24)] Symon Petrus bicnode to þyson & cwæð to him, hwæt is se ðe he hyt big segð?

[065300 (13.25)] Witodlice þa he hlinode ofer ðæs Hælendes breostum he cwæð to him, Drihten, hwæt ys he?

[065400 (13.26)] Se Hælend him andswarode & cwæð, he ys se ðe ic ræce bedyppedne hlaf; & þa þa he bedypte þæne hlaf he sealde hyne Iudas Scariothe.

[065500 (13.27)] & þa æfter þam bitan Satanas eode on hyne.

[065600 (13.27)] Ða cwæð se Hælend to him, do raðe þæt þu don wylt.

[065700 (13.28)] Nyste nan þara sittendra to hwam he þæt sæde.

[065800 (13.29)] Sume wendon forþam Iudas hæfde scrin þæt se Hælend hit cwæde be him, bige þa þing þe us þearf sy to þam freolsdæge, oððe þæt he sealde sum þing þearfendum mannum.

[065900 (13.30)] Ða he nam þæne bitan he eode ut þarrihte; Hit wæs niht.

[066000 (13.31)] Þa he ut eode & se Hælend cwæð, nu ys mannes sunu geswutelod & God ys geswutelod on him.

[066100 (13.32)] Gif God ys geswutelod on him & God geswutelað hine on hym sylfum.

[066200 (13.33)] La bearn, nu gyt ic eom gehwæde tid mid eow.

[066300 (13.33)] Ge me seceað & swa ic þam Iudeon sæde ge ne magon faran þyder þe ic fare & nu ic eow secge.

[066400 (13.34)] Ic eow sylle niwe bebod þæt ge lufion eow betwynan swa ic eow lufode.

[066500 (13.35)] Be þam oncnawað ealle menn þæt ge synt mine leorningcnihtas gif ge habbað lufe eow betwynan.

[066600 (13.36)] Simon Petrus cwæð to him, Drihten, hwyder gæst þu?

[066700 (13.36)] Se Hælend him andswarode & cwæð, ne miht þu me fylian þyder ic nu fare, þu færst eft æfter me.

[066800 (13.37)] Petrus cwæð to him, hwi ne mæg ic þe nu fylian?

[066900 (13.37)] Ic sylle min lif for ðe.

[067000 (13.38)] Se Hælend him andswarode & cwæð, ðin lif þu sylst for me?

[067100 (13.38)] Soð ic þe secge, ne cræwð se cocc ær ðu wiðsæcst me þriwa.

[067200 (14.1)] & he cwæð to his leorningcnihton, ne sy eower heorte gedrefed.

[067300 (14.1)] Ge gelyfað on God & gelyfað on me.

[067400 (14.2)] On mines Fæder huse synt manega eardungstowa.

[067500 (14.2)] Ne sæde ic eow, hyt ys lytles wana þæt ic fare & wylle eow eardungstowe gearwian?

[067600 (14.3)] & gif ic fare & eow eardungstowe gegearwige eft ic cume & nime eow to me sylfon þæt ge syn þær ic eom.

[067700 (14.4)] & ge witon hwyder ic fare & ge cunnon þæne weg.

[067800 (14.5)] Thomas cwæð to him, Drihten, we nyton hwyder þu færst, & hu mage we þæne weg cunnan?

[067900 (14.6)] Se Hælend cwæð to him, ic eom weg & soðfæstnys & lif.

[068000 (14.6)] Ne cymþ nan to Fæder butan þurh me.

[068100 (14.7)] Gif ge cuðon me witodlice ge cuðon minne Fæder & heononforð ge hyne gecnawað & ge hine gesawon.

[068200 (14.8)] Philippus cwæð to him, Drihten, ætyw us þone Fæder & we habbaþ genoh.

[068300 (14.9)] Se Hælend cwæð to him, Philippus, swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne gecneowun me; Se þe me gesyhð gesyhð minne Fæder; Humeta cwyst þu, ætyw us þinne Fæder?

[068400 (14.10)] Ne gelyft þu þæt ic eom on Fæder & Fæder ys on me?

[068500 (14.10)] Ða word þe ic to eow sprece ne sprece ic hi of me sylfon; Se Fæder þe wunað on me, he wyrcð þa weorc.

[068600 (14.11)] Ne gelyfe ge þæt ic eom on Fæder & Fæder ys on me?

[068700 (14.11)] Gelyfað for þam weorcon.

[068800 (14.12)] Soð ic eow secge se ðe gelyfð on me he wyrcð þa weorc þe ic wyrce & he wyrcð maran þonne þæge synt forþam þe ic fare to Fæder.

[068900 (14.13)] & ic do swa hwæt swa ge biddað on minon naman þæt Fæder si gewuldrod on suna.

[069000 (14.14)] Gif ge hwæt me biddaþ on minum naman þæt ic do.

[069100 (14.15)] Gif ge me lufiað healdað mine beboda.

[069200 (14.16)] & ic bidde Fæder & he sylþ eow oðerne frefriend þæt beo æfre mid eow, soðfæstnysse gast þe ðes middaneard ne mæg underfon.

[069300 (14.17)] He ne cann hyne forðam þe he ne gesyhþ hyne, ge hyne cunnon forþam he wunað mid eow & bið on eow.

[069400 (14.18)] Ne læte ic eow steopcild, ic cume to eow.

[069500 (14.19)] Nu gyt ys an lytel fyrst & middaneard me ne gesyhþ.

[069600 (14.19)] Ge me geseoð forþam ic lybbe & ge lybbað.

[069700 (14.20)] On þam dæge ge gecnawaþ þæt ic eom on minum Fæder & ge synt on me & ic eom on eow.

[069800 (14.21)] Se þe hæfð mine bebodu & gehylt þa he ys þe me lufað.

[069900 (14.21)] Min Fæder lufað þæne þe me lufað & ic lufige hyne & geswutelige him me sylfne.

[070000 (14.22)] Iudas cwæð to him, næs na se Scarioth, Drihten, hwæt ys geworden þæt þu wylt þe sylfne geswuteligan us næs middanearde?

[070100 (14.23)] Se Hælend andswarode & cwæð to him, gif hwa me lufað he hylt mine spræce & min Fæder lufað hine & we cumað to him & we wyrceað eardungstowa mid him.

[070200 (14.24)] Se ðe me ne lufað ne hylt he mine spræce & nis hyt min spræc þe ge gehyrdon ac ðæs Fæder þe me sende.

[070300 (14.25)] Ðas þing ic eow sæde þa ic mid eow wunode.

[070400 (14.26)] Se haliga frofre gast þe Fæder sent on minum naman eow lærð ealle þing & he lærð eow ealle þa þing þe ic eow secge.

[070500 (14.27)] Ic læfe eow sibbe, ic sylle eow mine sibbe, ne sylle ic eow sibbe swa middaneard sylþ; Ne sy eower heorte gedrefed ne ne forhtige.

[070600 (14.28)] Ge gehyrdon þæt ic eow sæde, ic ga & ic cume to eow.

[070700 (14.28)] Witodlice gif ge me lufedon ge geblissodon forþam þe ic fare to Fæder forþam Fæder ys mara þonne ic.

[070800 (14.29)] & nu ic eow sæde ærðam þe hit gewurðe þæt ge gelyfon þonne hit geworden bið.

[070900 (14.30)] Ne sprece ic nu na fela wið eow.

[071000 (14.30)] Ðyses middaneardes ealdor cymð & he næfð nan ðing on me ac þæt middaneard oncnawe þæt ic lufige Fæder & ic do swa Fæder me bebead; Arisað uton gan heonon.

[071100 (15.1)] Ic eom soð wineard & min Fæder ys eorðtilia.

[071200 (15.2)] He deð ælc twig aweg on me þe blæda ne byrð & he feormað ælc þara þe blæda byrþ þæt hyt bere blæda ðe swiðor.

[071300 (15.3)] Nu ge synt clæne for þære spræce þe ic to eow spræc.

[071400 (15.4)] Wuniað on me & ic on eow.

[071500 (15.4)] Swa twig ne mæg blæda beran himsylf buton hit wunige on winearde, swa ge ne magon eac buton ge wunion on me.

[071600 (15.5)] Ic eom wineard & ge synt twigu.

[071700 (15.5)] Se ðe wunað on me & ic on him se byrð mycle blæda forðam ge ne magon nan ðing don butan me.

[071800 (15.6)] Gif hwa ne wunað on me he byð aworpen ut swa twig & fordruwað & hig gaderiað þa & doð on fyr & hig forbyrnað.

[071900 (15.7)] Gyf ge wuniað on me & mine word wuniað on eow biddað swa hwæt swa ge wyllon & hyt byð eower.

[072000 (15.8)] On ðam ys min Fæder geswutelod þæt ge beron mycle blæda & beon mine leorningcnihtas.

[072100 (15.9)] & ic lufode eow swa Fæder lufode me.

[072200 (15.9)] Wuniað on minre lufe.

[072300 (15.10)] Gif ge mine bebodu gehealdað ge wuniað on minre lufe, swa ic geheold mines Fæder bebodu & ic wunige on hys lufe.

[072400 (15.11)] Ðas þing ic eow sæde þæt min gefea sy on eow & eower gefea sy gefulled.

[072500 (15.12)] Ðis ys min bebod þæt ge lufion eow gemænelice swa ic eow lufode.

[072600 (15.13)] Næfð nan man maran lufe þonne ðeos ys þæt hwa sylle his lif for his freondum.

[072700 (15.14)] Ge synt mine frynd gif ge doð þa þing þe ic eow bebeode.

[072800 (15.15)] Ne telle ic eow to ðeowan forþam se ðeowa nat hwæt se <hlaford> deð; Ic tealde eow to freondum forþam ic cyðde eow ealle þa þing þe ic gehyrde æt minum Fæder.

[072900 (15.16)] Ne gecure ge me ac ic geceas eow & ic sette eow þæt ge gan & blæda beron & eowre blæda gelæston þæt Fæder sylle eow swa hwæt swa ge biddað on minum naman.

[073000 (15.17)] Ðas þing ic eow beode þæt ge lufion eow gemænelice.

[073100 (15.18)] Gif middaneard eow hatað witað þæt he hatede me ær eow.

[073200 (15.19)] Gif ge of middanearde wæron middaneard lufode þæt his wæs.

[073300 (15.19)] Forþam þe ge ne synt of middanearde ac ic eow geceas of middanearde forði middaneard eow hatað.

[073400 (15.20)] Gemunað minre spræce þe ic eow sæde, nis se ðeowa mærra þonne his hlaford; Gif hi me ahton hi wyllað ehtan eower, gif hi mine spræce heoldon hi healdað eac eowre.

[073500 (15.21)] Ac ealle þas þing hi doð eow for minum naman forþam hi ne cunnon þæne þe me sende.

[073600 (15.22)] Gif ic ne come & to him ne spræce næfdon hig nane synne.

[073700 (15.22)] Nu hi nabbað nane lade be hyra synne.

[073800 (15.23)] Se þe me hatað hatað minne Fæder.

[073900 (15.24)] Gif ic nane weorc ne worhte on him þe nan oðer ne worhte næfdon hi nane synne; Nu hi gesawon & hi hatedon ægðer ge me ge minne Fæder.

[074000 (15.25)] Ac þæt seo spræc sy gefylled þe on hyra æ awriten ys þæt hi hatedon me buton gewyrhton.

[074100 (15.26)] Ðonne se frefriend cymð þe ic eow sende fram Fæder, soðfæstnysse gast þe cymð fram Fæder, he cyð gewitnesse be me & ge cyðað gewitnesse forðam ge wæron fram fruman mid me.

[074200 (16.1)] Ðas ðing ic eow sæde þæt ge ne swicion.

[074300 (16.2)] Hi doð eow of gesomnungum.

[074400 (16.2)] Ac seo tid cymð þæt ælc þe eow ofslyhð wenþ þæt he þenige Gode.

[074500 (16.3)] & þas ðing hig doð forþam þe hi ne cuþon minne Fæder ne me.

[074600 (16.4)] Ac þas þing ic eow sæde þæt ge gemunon, þonne hyra tid cymð, þæt ic hit eow sæde; Ne sæde ic eow þas ðing æt fruman forþam þe ic wæs mid eow.

[074700 (16.5)] Nu ic fare to ðam þe me sende & eower nan ne ahsað me hwyder ic fare.

[074800 (16.6)] Ac forþam þe ic spræc ðas þing to eow unrotnyss gefylde eowre heortan.

[074900 (16.7)] Ac ic secge soðfæstnysse, eow fremað þæt ic fare.

[075000 (16.7)] Gif ic ne fare ne cymð se frefriend to eow, witodlice gif ic fare ic hyne sende to eow.

[075100 (16.8)] & þonne he cymð he þywþ þysne middaneard be synne & be rihtwisnysse & be dome.

[075200 (16.9)] Be synne, forþam hi ne gelyfdon on me.

[075300 (16.10)] Be rihtwisnysse, forþam ic fare to Fæder & ge me ne geseoð.

[075400 (16.11)] Be dome, forþam þyses middaneardes ealdur ys gedemed.

[075500 (16.12)] Gyt ic hæbbe eow fela to secgenne ac ge hyt ne magun nu acuman.

[075600 (16.13)] Ðonne þære soþfæstnysse gast cymð he lærð eow ealle soþfæstnysse; Ne sprycð he of him sylfon ac he sprycð þa þing þe he gehyrð & cyð eow ða þing þe towearde synt.

[075700 (16.14)] He me geswutelað forþam he nimð of minum & cyð eow.

[075800 (16.15)] Ealle þa þing þe min Fæder hæfð synt mine forþig ic cwæð þæt he nimð of minum & cyþ eow.

[075900 (16.16)] Nu ymbe alytel ge me ne geseoð & eft embe lytel ge me geseoþ forþam þe ic fare to Fæder.

[076000 (16.17)] Ða cwædon his leorningcnihtas him betwynan, hwæt ys þæt he us segð, ymbe lytel ge me ne geseoð & eft embe lytel & ge me geseoð & þæt ic fare to Fæder?

[076100 (16.18)] Hig cwædon witodlice, hwæt ys þæt he cwyþ, embe lytel; We nytan hwæt he sprycð.

[076200 (16.19)] Se Hælend wiste þæt hi woldon hyne ahsian & he cwæð to him, be þam ge smeageað betwynan eow forþam ic sæde, embe lytel ge me ne geseoð & eft embe lytel ge me geseoð.

[076300 (16.20)] Soð ic eow secge þæt ge heofiað & wepað, middaneard geblissað, & ge beoð unrote ac eower unrotnys byð gewend to gefean.

[076400 (16.21)] Ðænne wif cenð heo hæfð unrotnysse forþam þe hyre tid com.

[076500 (16.21)] Þonne heo cenð cnapan ne geman heo þære hefinysse for gefean forþam mann byð acenned on middaneard.

[076600 (16.22)] & witodlice ge habbað nu unrotnysse, eft ic eow geseo & eower heorte geblissað & nan man ne nimþ eowerne gefean fram eow.

[076700 (16.23)] & on þam dæge ge ne biddað me nanes þinges.

[076800 (16.23)] Soð ic eow secge gif ge hwæt biddað minne Fæder on minum naman he hyt sylþ eow.

[076900 (16.24)] Oþ þis ne bæde ge nan þing on minum naman.

[077000 (16.24)] Biddað & ge underfoð þæt eower gefea sy full.

[077100 (16.25)] Ðas þing ic eow sæde on bigspellum.

[077200 (16.25)] Seo tid cymð þænne ic eow ne sprece on bigspellum ac ic cyðe eow openlice be minum Fæder.

[077300 (16.26)] On ðam dæge ge biddað on minum naman & ic eow ne secge forþam ic bidde minne Fæder be eow witodlice se Fæder eow lufað forþam þe ge lufedon me & gelyfdon þæt ic com of Gode.

[077400 (16.28)] Ic for fram Fæder & com on middaneard, eft ic forlæte middaneard & fare to Fæder.

[077500 (16.29)] His leorningcnihtas cwædon to him, nu ðu sprycst openlice & ne segst nan bigspell.

[077600 (16.30)] Nu we witon þæt þu wast ealle ðing & þe nis nan þearf þæt ænig þe axie; On ðyson we gelyfað þæt þu come of Gode.

[077700 (16.31)] Se Hælend him andswarode & cwæð, nu ge gelyfað?

[077800 (16.32)] Nu com tid & cymð þæt ge tofaron æghwylc to his agenon & forlæton me anne; & ic ne eom ana forþam min Fæder is mid me.

[077900 (16.33)] Ðas þing ic eow sæde þæt ge habbon sibbe on me.

[078000 (16.33)] Ge habbað hefige byrðene on middanearde ac getruwiað, ic forswiðde middaneard.

[078100 (17.1)] Ðas þing se Hælend spræc & ahof upp his eagan to heofenum & cwæð, Fæder, tid ys cumen; Geswutela þinne sunu þæt þin sunu geswutelige þe.

[078200 (17.2)] & swa þu him sealdest anweald ælces mannes, þæt he sylle ece lif eallum þam þe þu him sealdest.

[078300 (17.3)] Ðis ys soðlice ece lif þæt hi oncnawon þæt þu eart an soþ God & se ðe þu sendest Hælynde Crist.

[078400 (17.4)] Ic þe geswutelode ofer eorþan.

[078500 (17.4)] Ic geendode þæt weorc þæt þu me sealdest to donne.

[078600 (17.5)] & nu ðu, Fæder, gebeorhta me mid þe sylfon ðære beorhtnysse þe ic hæfde myd þe ærðam þe middaneard wære.

[078700 (17.6)] Ic geswutolode þinne naman þam mannon þe ðu me sealdest of middanearde; Hig wæron þine & þu hy sealdest me & hi geheoldon þine spræce.

[078800 (17.7)] Nu hi gecneowon þæt ealle þa þing þe þu me sealdest synd of ðe forþam ic sealde him þa word ðe ðu sealdest me.

[078900 (17.8)] & hig underfengon & oncneowon soðlice þæt ic eom of þe & hig gelyfdon þæt þu me sendest.

[079000 (17.9)] Ic bidde for hig.

[079100 (17.9)] Ne bidde ic for middanearde ac for þa þe ðu me sealdest forþam hi synt þine.

[079200 (17.10)] & ealle þine synt mine & þine synt mine & ic eom geswutelod on him.

[079300 (17.11)] & nu ic ne com on middanearde & hi synt on middanearde & ic cume to ðe; On ðære tide se Hælend beheold his leorningcnihtas & cwæð, haliga Fæder, heald on ðinum naman þæt þu me sealdest þæt hi syn an swa wyt synt.

[079400 (17.12)] Þa ic wæs mid him ic heold hi on þinum naman.

[079500 (17.12)] Ic heold þa þe þu me sealdest & ne forwearð hyra nan buton forspillydnysse bearn þæt þæt halige gewrit sy gefylled.

[079600 (17.13)] Nu ic cume to þe & ðas þing ic sprece on middanearde þæt hi habbon minne gefean gefyllydne on him sylfon.

[079700 (17.14)] Ic sealde him þine spræce & middaneard hi hæfde on hatunge forþam hi ne synt of middanearde swa ic eac ne eom of middanearde.

[079800 (17.15)] Ne bidde ic þæt þu hi nyme of middanearde ac þæt þu hi gehealde of yfele.

[079900 (17.16)] Ne synt hi of middanearde swa ic ne eom of middanearde.

[080000 (17.17)] Gehalga him soþfæstnysse, þin spræc ys soðfæstnyss.

[080100 (17.18)] Swa þu me sendest on middaneard ic sende hi on middaneard.

[080200 (17.19)] & for hig ic halgige me sylfne þæt hig syn eac gehalgode on soðfæstnysse.

[080300 (17.20)] Witodlice ne gebidde ic for hi ane ac eac for ða þe gyt sceolon gelyfan þurh hyra word on me þæt ealle syn an swa þu Fæder eart on me & ic eom on ðe þæt hig syn eac an on unc þæt middaneard gelyfe þæt þu me sendest.

[080400 (17.22)] & ic sealde him þa beorhtnysse þe ðu me sealdest þæt hi syn an swa wyt syn an.

[080500 (17.23)] Ic eom on him & þu eart on me þæt hi syn geendode on an þæt middaneard oncnawe þæt þu me sendest & lufodest.

[080600 (17.24)] Fæder, ic wylle þæt þa þe þu me sealdest syn mid me þar ic eom þæt hig geseon mine beorhtnysse þe þu me sealdest forþam þu lufodest me ær middaneard gesett wæs.

[080700 (17.25)] La rihtwisa Fæder, middaneard þe ne gecneow witodlice ic ðe gecneow & hi oncneowon þæt þu me sendyst.

[080800 (17.26)] & ic him cyðde ðinne naman & gyt wylle cyþan þæt seo lufu ðe þu me lufodest sy on him & ic eom on him.

[080900 (18.1)] Þa se Hælend þas þing cwæð þa eode he ofer ða burnan Cedron ðær wæs an wyrtun into þam he eode & his leorningcnihtas.

[081000 (18.2)] Witodlice Iudas þe hyne belæwde wiste þa stowe forþam þe se Hælend oftrædlice com ðyder mid his leorningcnihton.

[081100 (18.3)] Þa underfeng Iudas þæt folc & þa þegnas æt þam bisceopum & æt ðam Phariseon & com þyder mid leohtfatum & mid blasum & mid wæpnum.

[081200 (18.4)] Witodlice se Hælend wiste ealle þa þing þe him towearde wæron; He eode ða forð & cwæð to him, hwæne sece ge?

[081300 (18.5)] Hig andswaredon him & cwædon, ðone Nazareniscean Hælend.

[081400 (18.5)] Se Hælend cwæð, ic hit eom; Soðlice Iudas þe hine belæwde stod mid him.

[081500 (18.6)] Ða he openlice sæde, ic hit eom, ða eodon hig underbæc & feollon on ða eorþan.

[081600 (18.7)] Eft he hi axode, hwæne sece ge?

[081700 (18.7)] Hi cwædon, þone Nazareniscean Hælend.

[081800 (18.8)] Se Hælend him andswarode, ic sæde eow þæt ic hit eom, gif ge witodlice me seceað lætað þas faran, þæt seo spræc wære gefylled þe he cwæð þæt ic nanne þæra ne forspille þe ðu me sealdest.

[081900 (18.10)] Witodlice Simon Petrus ateah his swurd & sloh ðæs bisceopes þeowan & acerf him of þæt swyðre eare; þæs þeowan nama wæs Malchus.

[082000 (18.11)] Ða cwæð se Hælend to Petre, do þin swurd on scæaðe.

[082100 (18.11)] Þone calic þe min Fæder me sealde ne drince ic hine?

[082200 (18.12)] Ðæt folc & se ealdor & þæra Iudea ðegnas namon ðæne Hælend & bundon hine & læddon hine ærest to Annan se wæs Caiphas sweor & se Caiphas wæs ðæs geares bisceop.

[082300 (18.14)] Witodlice Kaiphas dihte ðam Iudeon & cwæð þæt hyt wære betere þæt an man swulte for folc.

[082400 (18.15)] Simon Petrus fylide þam Hælende & oðer leorningcniht.

[082500 (18.15)] Se oðer leorningcniht wæs ðam bisceope cuð & he eode inn mid þam Hælende on ðæs bisceopes cauertun.

[082600 (18.16)] Petrus stod æt ðære dura þærute.

[082700 (18.16)] Þa eode se leorningcniht ut þe wæs ðæs bisceopes cuða & cwæð to ðære dureþinene & lædde Petrum inn.

[082800 (18.17)] Ða cwæð seo duruðinen to Petre, cwyst ðu, eart ðu of ðyses leorningcnihtum; ða cwæð he, nicc ne eom ic.

[082900 (18.18)] Ða þeowas & ða þegnas stodon æt ðam gledon & wyrmdon hig forþam hit was ceald; Witodlice Petrus stod mid him & wyrmde hyne.

[083000 (18.19)] Se bisceop axode þone Hælend embe his leorningcnihtas & embe his lare.

[083100 (18.20)] Ða andswarode se Hælend & cwæð, ic sprece openlice to middanearde & ic lærde symble on gesomnunge & on temple þar ealle Iudeas togædere comon & ic ne spæc nan þing digelice.

[083200 (18.21)] Hwi axast ðu me?

[083300 (18.21)] Axa þa þe gehyrdon hwæt ic to him spræce.

[083400 (18.21)] Hi witon þa ðing þe ic him sæde.

[083500 (18.22)] Ða he þis cwæð þa sloh an ðæra þena þe ðar stodon ðæne Hælend mid his handa & cwæð, andswarast ðu swa ðam bisceope.

[083600 (18.23)] Se Hælend andswarode him & cwæð, gif ic yfele spræce cyð gewittnysse be yfele; Gif ic wel spræce hwi beatst þu me?

[083700 (18.24)] Ða sende Annas hine to þam bisceope gebundene.

[083800 (18.25)] & Symon Petrus stod & wyrmde hyne.

[083900 (18.25)] Ða cwædon hi to him, cwyst þu, eart þu of his leorningcnihton; He wiðsoc & cwæð, ic ne eom.

[084000 (18.26)] Ða cwæð an ðæs bisceopes þeowena hys cuða þæs eare sloh Petrus of, hu ne geseah ic ðe on ðam wyrtune mid hym?

[084100 (18.27)] Petrus þa eft wiðsoc & sona se cocc creow.

[084200 (18.28)] Ða gelæddon hi þone Hælend to Caiphan on þæt domern.

[084300 (18.28)] Hit wæs þa morgen & hig sylue ne eodon into ðam domerne þæt hyg næron besmitene ac þæt hi æton hyra Eastron.

[084400 (18.29)] Þa eode Pilatus ut to him & cwæð, hwylce wrohte bringe ge ongean þysne man?

[084500 (18.30)] Hig andswaredon & cwædon to him, gif he nære yfeldæde ne sealde we hine ðe.

[084600 (18.31)] Þa cwæð Pilatus to him, nimað hine & demað him be eowre æ, ða cwædon þa Iudeas to him, us nis na alyfed þæt we ænine mann ofslean, þæt þæs Hælendes spræc wære gefylled þe he cwæð þa he geswutelode hwylcon deaðe he swulte.

[084700 (18.33)] Ða eode Pilatus eft into þam domerne & clypode ðæne Hælend & cwæð to him, eart ðu Iudea cining?

[084800 (18.34)] Ða andswarode se Hælend him & cwæð, cwyst þu þis of ðe sylfum hwæðer ðe hyt þe oðre sædon.

[084900 (18.35)] Pilatus him andswarode & cwæð, cwyst þu, eom ic iudeisc?

[085000 (18.35)] Þin þeod & þine bisceopas ðe sealdon me; Hwæt dydest ðu?

[085100 (18.36)] Ða cwæð se Hælend, min rice nys of ðyson middanearde.

[085200 (18.36)] Gif min rice wære of ðyson middanearde witodlice mine þegnas fuhton þæt ic nære geseald Iudeon; Nis min rice of ðyson middanearde.

[085300 (18.37)] Ða cwæð Pilatus to him, eart ðu witodlice cyning?

[085400 (18.37)] Se Hælend him andswarode & cwæð, ðu hit segst þæt ic eom cyng; On ðam ic eom geboren & to þam ic com on middaneard þæt ic cyðe soþfæstnysse; ælc þæra þe ys on soðfæstnysse gehyrð mine stefne.

[085500 (18.38)] Ða cwæð Pilatus to him, hwæt ys soðfæstnyss?

[085600 (18.38)] & þa he ðis cwæð þa eode he eft ut to þam Iudeon & cwæð to him, ne funde ic nanne gylt on ðyson menn.

[085700 (18.39)] Hit ys eowor gewuna þæt ic forgyfe eow anne mann on Eastron; Wylle ge þæt ic forgyfe eow Iudea cyning?

[085800 (18.40)] Hig clypodon ealle & cwædon, na ðysne ac Barrabban.

[085900 (18.40)] Witodlice Barrabbas wæs þeof.

[086000 (19.1)] Ða nam Pilatus þone Hælend & swang hyne.

[086100 (19.2)] & þa þenas wundon þyrnenne cynehelm & asetton hyne on his heafod & scryddon hyne mid purpuran reafe & hi comon to hym & cwædon, hal beo ðu Iudea cyning.

[086200 (19.3)] & hi plætton hyne mid hyra handum.

[086300 (19.4)] Ða eode Pilatus eft ut & cwæð, nu ic hyne læde hider ut to eow þæt ge ongyton þæt ic ne funde nanne gylt on him.

[086400 (19.5)] Þa eode se Hælend ut & bær þyrnenne cynehelm & purpuren reaf & sæde him, her is mann.

[086500 (19.6)] Witodlice þa þa bisceopas & ða þegnas hine gesawon ða clypodon hig & cwædon, Hoh hyne, hoh hyne; ða cwæð Pilatus to him, nime ge hine & hoð; Ic ne funde nanne gylt on him.

[086600 (19.7)] Þa Iudeas him andswaredon & cwædon, we habbað æ & be ure æ he sceal sweltan forþam þe he cwæð þæt he wære Godes sunu.

[086700 (19.8)] Þa Pilatus gehyrde þas spræce þa ondred he him þæs þe swiðor & eode eft into þam domerne & cwæð to ðam Hælende, hwanon eart ðu; Witodlice se Hælend him ne sealde nane andsware.

[086800 (19.10)] Þa cwæð Pilatus to him, hwi ne sprycst ðu wiþ me?

[086900 (19.10)] Nast þu þæt ic hæbbe mihte þe to honne & ic hæbbe mihte þe to forlætene?

[087000 (19.11)] Se Hælend him andswarode, næfst þu nane mihte ongean me buton hyt wære þe ufan geseald forþam se hæfð maran synne se ðe me þe sealde.

[087100 (19.12)] & syððan sohte Pilatus hu he hyne forlete.

[087200 (19.12)] Ða Iudeas clypodon & cwædon, gif þu hine forlætst ne art ðu þæs Caseres freond; ælc þæra þe hyne to cynge deð ys þæs Caseres wiðersaca.

[087300 (19.13)] Ða Pilatus þas spræce gehyrde þa lædde he ut þone Hælend & sæt ætforan þam domsetle on ðære stowe þe is genemned Lithostratos & on Ebreisc Gabbatha.

[087400 (19.14)] Hit wæs þa Eastra gegearcungdæg & hyt wæs seo syxte tid.

[087500 (19.14)] Ða cwæð he to ðam Iudeon, her ys eower cyning.

[087600 (19.15)] Hi clypodon ealle & cwædon, nim hyne, nim hyne, & hoh; ða cwæð Pilatus, sceal ic hon eowerne cyning; Him andswaredon þa bisceopas & cwædon, næbbe we nanne cyning buton Kasere.

[087700 (19.16)] Ða sealde he hyne hym to ahonne, ða namon hy þone Hælend & tugon hine ut.

[087800 (19.17)] & bæron his rode mid him on þa stowe þe ys genemned Heafodpannan stow & on Ebreisc Golgotha.

[087900 (19.18)] Þær hi hyne ahengon & twegen oðre mid him on twa healfa & þæne Hælend on middan.

[088000 (19.19)] Witodlice Pilatus wrat ofergewrit & sette ofer his rode þær wæs ongewriten, þis ys se Nazareniscea Hælend Iudea cyning.

[088100 (19.20)] Manega ðæra Iudea ræddon þiss gewrit forþam þe þeo stow wæs gehende þære ceastre þær se Hælend wæs ahangen; Hit wæs awriten Ebreisceon stafon & Grecisceon & Leden stafon.

[088200 (19.21)] Ða cwædon þa bisceopas to Pilate, ne writ ðu Iudea cyng ac þæt he cwæde, ic eom, Iudea cyning.

[088300 (19.22)] Ða cwæð Pilatus, ic wrat þæt ic wrat.

[088400 (19.23)] Ða þa cempan hine ahengon hi namon his reaf & worhton feower dælas ælcon cempan anne dæl & tunecan; Seo tunece wæs unasiwod & wæs eall awefen.

[088500 (19.24)] Ða cwædon hi him betweonan, ne slite we hy ac uton hleotan hwylces ures heo sy, þæt þæt halige gewrit sy gefylled þe þus cwyþ, hi todældon him mine reaf & ofer mine reaf hi wurpon hlott; Witodlice þus dydon þa cempan.

[088600 (19.25)] Ða stodon wið þa rode þæs Hælendes modor & his modor swustor Maria Cleophe & Maria Magdalenisce.

[088700 (19.26)] Ða se Hælend geseah his modor & þæne leorningcniht standende þe he lufode þa cwæþ he to his meder, wif, her ys þin sunu.

[088800 (19.27)] Eft he cwæð to þam leorningcnihte, her ys þin modor.

[088900 (19.27)] & of þære tide se leorningcniht hi nam to him.

[089000 (19.28)] Æfter ðyson þa se Hælend wiste þæt ealle ðing wæron geendode þæt þæt halige gewrit wære gefylled þa cwæð he, me þyrst.

[089100 (19.29)] Ða stod an fæt full ecedes.

[089200 (19.29)] Hi bewundon ane springan mid ysopo, seo wæs full ecedes, & setton to his muðe.

[089300 (19.30)] Þa se Hælend onfeng þæs ecedes ða cwæð he, hyt ys geendod.

[089400 (19.30)] & he ahylde his heafod & agef his gast.

[089500 (19.31)] Ða Iudeas bædon Pilatum þæt man forbræce hyra sceancan and lete hi nyðer forþam þe hit wæs gegearcungdæg þæt þa lichaman ne wunodon on rode o restedæge; Se dæg wæs mære restedæg.

[089600 (19.32)] Ða comon þa cempan & bræcon ærest ðæs sceancan þe mid him ahangen wæs.

[089700 (19.33)] Þa hi to þam Hælende comon & gesawon þæt he dead wæs ne bræcon hi na his sceancan.

[089800 (19.34)] Ac an þære cempena geopenode his sidan mid spere & hrædlice þar fleow blod ut & wæter.

[089900 (19.35)] & seðe hit geseah cyðde gewitnesse & his gewitnes is soð & he wat þæt he soð sæde þæt ge gelyfon.

[090000 (19.36)] Ðas þing wæron gewordene þæt þæt gewrit wære gefylled, ne forbræce ge nan ban on him, hig geseoð on hwæne hig onfæstnodon.

[090100 (19.38)] Witodlice Iosep fram Arimathea bæd Pilatus þæt he moste niman þæs Hælendes lichaman forþam þe he wæs þæs Hælendes leorningcniht; þis he dyde dearnunga for þære Iudea ege; & Pilatus him lyfde; ða com he & nam þæs Hælendes lichaman.

[090200 (19.39)] & Nichodemus com ðyder se þe ærest com to þam Hælende on niht & brohte wyrtgemang & alewan swylce hundteonti boxa.

[090300 (19.40)] Hig namon þæs Hælendes lichaman & bewundon hine mid linenum claðe mid wyrtgemangum swa Iudea þaw ys to bebyrgenne.

[090400 (19.41)] Witodlice þar wæs wyrtun on ðære stowe þar se Hælend ahangen wæs & on þam wyrtune wæs niwe byrgen on þære þa gyt nan mann næs aled.

[090500 (19.42)] Soðlice þar hig ledon þone Hælend forþam þæra Iudea gearcung wæs wið þa byrgene.

[090600 (20.1)] Witodlice on anon restedæge seo Magdalenisce Maria com on mergen ær hit leoht wære to þære byrgenne & heo geseah þæt se stan aweganumen wæs fram þære byrgynne.

[090700 (20.2)] Ða arn heo & com to Simone Petre & to þam oðron leornigcnihte þe se Hælend lufode & heo cwæð to him, hi namon Drihten of byrgene & we nyton hwar hi hyne ledon.

[090800 (20.3)] Petrus eode ut & se oðer leorningcniht & comun to þære byrgene.

[090900 (20.4)] Witodlice hig twegen urnon ætgædere & se oðer leorningcniht forarn Petrus forne & com raðor to ðære byrgenne.

[091000 (20.5)] & þa he nyðer abeah he geseah þa linwæda licgan & ne eode þeah in.

[091100 (20.6)] Witodlice Simon Petrus com æfter him & eode into ðære byrgene & he geseah linwæda licgean.

[091200 (20.7)] & þæt swatlin þe wæs uppan his heafde ne læg hyt na mid þam linwædon ac onsundron gefealden on anre stowe.

[091300 (20.8)] Ða eode eac in se leorningcniht þe ærest com to ðære byrgene & geseah & gelyfde.

[091400 (20.9)] Witodlice þa gyt hi ne cuðon hali gewrit þæt hit gebyrede þæt he sceolde fram deaðe arisan.

[091500 (20.10)] Ða foron eft þa leornintcnihtas to þam oðron.

[091600 (20.11)] Witodlice Maria stod þarute æt ðære byrgyne & weop.

[091700 (20.11)] & þa heo weop heo abeah nyðer & beseah innan þa byrgene & geseah twegen englas sittan mid hwiton reafe anne æt þam heafdon & oðerne æt þam fotum þær ðæs Hælendes lic aled wæs.

[091800 (20.13)] Hi cwædon to hyre, wif, hwi wepst þu?

[091900 (20.13)] Þa cwæð heo to hym, forþam hi namon minne Drihten & ic nat hwar hi hine ledon.

[092000 (20.14)] Ða heo þas þing sæde þa bewende heo hi onbæc & geseah hwar se Hælend stod & heo nyste þæt hyt se Hælend wæs.

[092100 (20.15)] Ða cwæð se Hælend to hyre, wif, hwi wepst ðu?

[092200 (20.15)] Hwæne secst þu?

[092300 (20.15)] Heo wende þæt hit se wyrtweard wære & cwæð to him, leof, gif þu hine name sege me hwar þu hine ledest & ic hine nime.

[092400 (20.16)] Ða cwæð se Hælend to hyre, Maria.

[092500 (20.16)] Heo bewende hi & cwæð to him, Rabboni, þæt ys gecweden, Lareow.

[092600 (20.17)] Ða cwæð se Hælend to hyre, ne æthrin þu min.

[092700 (20.17)] Nu gyt ic ne astah to minon Fæder; Gang to minon broþron & sege him, ic astige to minon Fæder and to eowron Fæder & to minon Gode & to eowron Gode.

[092800 (20.18)] Ða com seo Magdalenisce Maria & cyðde þam leorningcnihton & cwæð, ic geseah Drihten & þas þing he me sæde.

[092900 (20.19)] Ða hit wæs æuen on anon þæra restedaga & ða dure wæron belocene ðær þa leorningcnihtas wæron gegaderode for ðæra Iudea ege; se Hælend com & stod tomiddes hyra & cwæð to him, si sibb mid eow.

[093000 (20.20)] & þa he þæt cwæð he ætywde him his handa & his sidan.

[093100 (20.20)] Ða leorningcnihtas wæron bliþe þa hi hæfdon Drihten gesewen.

[093200 (20.21)] He cwæð eft to him, si sib mid eow.

[093300 (20.21)] Swa swa Fæder me sende ic sende eow.

[093400 (20.22)] Ða he þæt cwæð þa bleow he on hi & cwæð to him, underfoð haline gast.

[093500 (20.23)] Þæra synna þe ge forgyfað hig beoð him forgyuene & þara þe ge healdað hig beoþ gehealdene.

[093600 (20.24)] Witodlice Thomas an of þam twelfon þe ys gecweden Didimus, þæt ys, Gelicust on ure geþeode, he næs mid him þa se hælend com.

[093700 (20.25)] Ða cwædon ða oðre leorningcnihtas to him, we gesawon Drihten.

[093800 (20.25)] Ða cwæð he to him, ne gelyfe ic buton ic geseo þæra nægela fæstnunge on his handa & ic do minne finger on ðære nægela stede & do mine hand to his sidan.

[093900 (20.26)] & eft æfter eahta dagun his leorningcnihtas wæron inne & þomas mid him; Se Hælend com belocenum duron & stod tomiddes him & cwæð, sy eow sib.

[094000 (20.27)] Syððan he sæde, þome, do ðinne finger hider & geseoh mine handa & nim þine hand & do on mine sidan & ne beo þu <ungeleaffull>.

[094100 (20.28)] Ðomas andswarode & cwæð to him, þu, min God & min Drihten.

[094200 (20.29)] Se Hælend cwæð to him, þu gelyfdest forþam þu me gesawe.

[094300 (20.29)] Þa synt eadige þe ne gesawon & gelyfdon.

[094400 (20.30)] Witodlice manega oðre tacen se Hælend worhte on his leorningcnihta gesyhþe þe ne synt an þysse bec awritene.

[094500 (20.31)] Witodlice þas þing synt awritene þæt ge gelyfon þæt se Hælend ys Crist Godes sunu & þæt ge habbað ece lif þonne ge gelyfaþ on his naman.

[094600 (21.1)] Eft æfter þan se Hælend hine geswutelode þus æt ðære Tiberiadiscan sæ.

[094700 (21.2)] Simon Petrus & Thomas ðe ys gecweden, gelicost, wæron ætgædere & Nathanael se wæs of Chana Galilææ & Zebedeus suna & oðre twegen þæra leorningcnihta.

[094800 (21.3)] Ða cwæð Simon Petrus to him, ic wylle gan on fixað.

[094900 (21.3)] Þa cwædon hi to him, & we wyllað gan mid þe, & hi eodon ut & eodon on scip & ne fengon nan þing on þære nihte.

[095000 (21.4)] Witodlice on ærnemergen se Hælend stod on þam strande, ne gecneowon þeah ða leorningcnihtas þæt hit se Hælend wæs.

[095100 (21.5)] Ða cwæð se Hælend to him, cnapan, cweðe ge hæbbe ge sufol?

[095200 (21.5)] Hig andswarodon him & cwædon, nese.

[095300 (21.6)] He cwæð to him, lætað þæt nett on þa swiðran healfe þæs rewettes & ge gemetað; Hig leton witodlice & ne mihton hit ateon for ðæra fixa mænigu.

[095400 (21.7)] Witodlice se leorningcniht þe se hælend lufode cwæð to Petre, hit ys Drihten; ða Petrus gehyrde þæt hit Drihten wæs þa dyde he on his tunecan & begyrde hine witodlice he wæs ær nacod & scet innan sæ.

[095500 (21.8)] Ða oðre leorningcnihtas reowon þarto, hi wæron unfeor fram lande swylce hit wære twa hund elna, & tugon hyra fiscnett.

[095600 (21.9)] Ða hig on land eodun hi gesawon licgan gleda & fisc þær on fyr & hlaf.

[095700 (21.10)] Ða cwæð se Hælend to him, bringað þa fixas þe ge nu gefengon.

[095800 (21.11)] Simon Petrus eode upp & teh his nett on land micelra fixa full, þæra wæs hundteontig & ðreo & fiftig, & ða hyra swa fela wæs næs þæt net tobrocen.

[095900 (21.12)] Ða cwæð se Hælend to him, gað hider & etað.

[096000 (21.12)] And nan þæra þe þar sæt ne dorste hine axian hwæt he wære, hi wiston þæt hit wæs Drihten.

[096100 (21.13)] & se Hælend com & nam hlaf & eac fisc & sealde him.

[096200 (21.14)] On ðyson wæs se Hælend þriwa geswutelud his leorningcnihton þa he aras of deaðe.

[096300 (21.15)] Ða hi æton þa cwæð se Hælend to Simone Petre, Simon Iohannis, lufast ðu me swiðor þænne ðas; He cwæð to him, gea Drihten, þu wast þæt ic þe lufige; He cwæð to him, heald mine lamb.

[096400 (21.16)] He cwæð eft to him, Simon Iohannis, lufast ðu me; He cwæð to him, gea Drihten, þu wast þæt ic ðe lufige, ða cwæð he to him, heald mine lamb.

[096500 (21.17)] He cwæð þriddan siðe to him, Simon Iohannis, lufast ðu me; ða wæs Petrus sarig forþam þe he cwæð þriddan siðe to him, lufast þu me; And he cwæð to him, Drihten, þu wast ealle þing, þu wast þæt ic þe lufige; ða cwæð he to him, heald mine sceap.

[096600 (21.18)] Soð ic secge þe, þa þu gingra wære þu gyrdest þe & eodest þær þu woldyst; Witodlice þonne þu ealdast þu strecst þine handa & oðer þe gyrt & læt þyder þe þu nelt.

[096700 (21.19)] Ðæt he sæde witodlice & tacnude hwylcon deaðe he wolde God geswuteligan; And þa he þæt sæde þa cwæð he to him, fylig me.

[096800 (21.20)] Ða Petrus hine bewende þa geseah he þæt se leorningcniht him fylide þe se hælend lufode, se þe hlinode on gebeorscype ofer his breost & cwæð, Drihten, hwæt ys se ðe belæwð?

[096900 (21.21)] Witodlice þa Petrus þysne geseah þa cwæð he to þam Hælende, Drihten, hwæt sceal þes?

[097000 (21.22)] Ða cwæð se Hælend to him, ic wylle þæt he wunige ðus oð ic cume; Cwæð to þe, fylig ðu me.

[097100 (21.23)] Witodlice ðeos spræc com ut gemang broþrum þæt se leorningcniht ne swylt; & ne cwæð se Hælend to him, ne swylt he, ac ðus ic wylle þæt he wunige oð ic cume, cwæð to þe.

[097200 (21.24)] Þis ys se leorningcniht þe cyð gewitnysse be þyson & wrat ðas þing and witon þæt hys gewrit ys soð.

[097300 (21.25)] Witodlice oðre manega þing synt þe se Hælend worhte.

[097400 (21.25)] Gif ða ealle awritene wæron ic wene ne mihte þes middaneard ealle þa bec befon.